Dünyaya geldiğimiz andan itibaren benliğimizi yaratmadaki en önemli etken ebeveyn- çocuk ilişkisidir. Ebeveynle kurulan ilişki, dünyayla kurduğumuz ilişikinin kökünü oluşturur. Bu kök bizim yaşamımız boyunca ilişkilerimizi nasıl yaşayacağımızı belirler. İşte biz bu köke psikoloji literatüründe bağlanma diyoruz.

Bağlanma çok kısaca, ebeveyn üzerinden dünyayla kurulan bağ sürecidir. Bağlanma kavramının özünde, ebeveyn tarafından karşılanması gereken sevgi, ilgi ve huzur gibi ihtiyaçlar yatmaktadır. Ebeveynlerle kurulan ilişki durumu ve diğer pek çok faktöre bağlı olarak çeşitli bağlanma stillerini ortaya çıkmaktadır: Güvenli, kaygılı ve kaçınan.

Bağlanma stillerini belirleyen faktörlerden belki de en önemlisi, ebeveynlerin birbiriyle kurduğu ilişkinin kalitesidir. Araştırmalar; anne-babaları boşanmış ya da ayrı olan çocukların anne-babaları birlikte olan çocuklara göre, ebeveynlerine karşı güvensiz bağlanma stili geliştirdiklerini göstermektedir. Buna göre boşanma, çocuklara verilen güven duygusunun kesintiye uğramasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla bağlanmanın da.


Bağlanma stilinin daha çok 0-2 yaş yani bebeklik döneminde oluştuğunu sonrasında da bir müdahale olmadıkça sabit kaldığı bilinmektedir. Buna göre özellikle 0-2 yaş dönemindeyken yaşanan boşanmalar, çocukların bağlanma stili açısından daha fazla risk teşkil ettiği ifade edilebilmektedir. Bunun yanında çocuklar için sağlıklı bir şekilde yönetilmeyen boşanma süreci, 2 yaş sonrasında travma olarak algılanabilmekte ve bağlanma stilini yine olumsuz izler bırakabilmektedir.


Peki ya bağlanmanın kesintiye uğramaması için ebeveynler neler yapabilir?

Çocuklara karşı olabildiğince dürüst olun. Boşanmadan onlara bahsedin ancak üzücü detayları atlayarak: Ebeveynlerinin boşanacaklarını öğrenmek çocuklar için çok acı olsa da, hayatlarını etkileyecek değişiklikleri anlamaları onlar için oldukça önemlidir. Her iki ebeveynlerini de çok sevdikleri için, bir ebeveynin bozuk karakteriyle ilgili detayları duymak onlar için çok zordur. Ama yine de kendi yaşlarına uygun açıklamalara ihtiyaçları vardır.

Onları silah olarak kullanmayın ve önlerinde kavga etmeyin. Birbirinizi aşağılamayın ya da küçümsemeyin: Çocukların yaşadıkları en zor durumlardan biri de, bir ebeveynlerinin diğer ebeveynleri hakkın da olumsuz konuşması veya ona karşı saygısız davranmasıdır. Çocuklar her iki ebeveynlerinin de bir parçası olduklarını gayet iyi bilirler ve bir ebeveynlerinin kötülenmesi, onların da bir parçalarının kötü olduğunu düşünmelerine neden olur. Diğer ebeveyn hakkında olumsuz şeyler söylemekten kaçınmak kadar onun olumlu yönlerini, özellikle de çocuğunuzun ondan aldığı veya öğrendiği yönlerini vurgulamanız çok faydalı olacaktır. Her şeyin ötesinde, eski eşinizin özel hayatı konusunda çocuğunuza soru sorma dürtünüze hâkim olun; çünkü bu, çocuklar için en korkunç çıkmazlardan biridir.

Çocuklarınızın doğru yaptığı şeyleri onlara söyleyin: Çocuklar genellikle doğru yaptıkları şeyler hakkında nadiren takdir edildikleri için şikayet ederler. Sürekli ve istikrarlı bir şekilde çocuğunuzun güçlü yönlerini öne çıkararak, yaptığı iyi işler için onu överek, sergilediği gayretlerin farkında olarak, başarılarını alkışlayarak ve ona duyduğunuz koşulsuz sevgiyi sürekli göstererek, çocuğunuza büyük bir armağan vermiş olursunuz.

Boşanmaya onlar açısından da bakın: Çocuklar genellikle ebeveynlerinin boşanma öncesinde, esnasında ve sonrasında çektikleri acıların ve yaşadıkları zorlukların farkındadır ve bu yüzden onları kendi duygularından korumak isterler. Ama ebeveynler, boşanmanın ailedeki herkes için zor bir şey olduğunun ve çocuklar açısından da büyük değişikliklere ve zorluklara yol açacağının farkında oldukları zaman, çocuklar büyük bir rahatlama hissederler. Ebeveynler, hayatlarındaki değişiklikler konusunda çocuklarının neler hissettiklerini fark ettikleri ve çocuklarına duygularını paylaşabilecekleri açık bir ortam sundukları zaman, onlara büyük bir yardımda bulunmuş olurlar.

İkiniz arasında seçim yapmaya zorlamayın: Boşanma ertesinde çocuklar genellikle kendilerini yalnız hissederler ve ebeveynlerine ne söyleyeceklerini bilemezler. Ebeveynler acı çekerken ve çatışmalar yaşarken bazen istemeden de olsa çocuklarını kavganın ortasında bırakırlar. Çocuklar diğer ebeveynleri hakkındaki olumsuz yorumları duymak zorunda kalır veya buz gibi bir sessizlikte, hayatta en sevdikleri iki insanın arasındaki soğuk savaşın ortasında kalırlar. Bunun sonucunda ise, kendilerini aşırı derecede parçalanmış, mutsuz, güvensiz hissederler ve genellikle de ebeveynlerinden birine veya her iki sine birden öfke duyarlar. Bazı durumlarda ise ebeveynlerden biri farkında olmadan diğer ebeveynin çocuklarının sevgisini hak etmediğini ima edebilir.

Lütfen sizi daha çok sevsin diye onlara rüşvet vermeyin: Çocuklar her şey gibi rüşveti de anında anlarlar. Anne babalarının suçluluk duygusundan faydalanıp giysi, oyuncak, şeker gibi çeşitli şeyler talep edebilirler; ama aslında onlara sınırlar koyduğunuz zaman kendilerini çok daha rahat hissederler. Çocuklarla birlikte geçirilen kaliteli zamanın ve onların hayatlarında olup biten şeylere sevgi dolu ve düşünceli bir şekilde ilgi göstermenin yerini hiçbir şey tutamaz. Bunlar, çocukların hem annelerinden hem de babalarından bekledikleri ve onlara saygı duymalarını sağlayan şeylerdir.

Ve son olarak onlara sevdiğinizi gösterin. Bunu bilseler de buna sık sık ihtiyaçları olacak: Boşanma çocuklar açısından büyük bir belirsizlik anlamına geldiği için, ebeveynleri tarafından sevildikleri konusunda sık sık güvenceye ihtiyaç duyarlar. Bu çok önemli mesajı ebeveynlerinden tekrar tekrar duymak onları çok rahatlatır.

Tüm bunlar çocukların size ve hayata güvenli bağlanmaları için gerekli köklerdir. Lütfen onlardan sevginizi ve ilginizi esirgemeyin.


Kaynakça

Dr. Carroll - Önce Çocuklar

Nilüfer Devecigil