Gebelikte anemi..


Kan nedir?
Bedenimizdeki tüm organların birbiri ile ilgili her türlü alışverişini ve çalışarak varlığını sürdürebilmesi için gerekenleri sağladığı bir sıvıdır.

Bir insanda ortalama ne kadar kan vardır?
Vücut ağırlığı kilogramı başına 70 mililitre olarak hesaplanır.
Örneğin 70 kilogram ağırlığındaki bir insanın (70kilo*70 ml=4900ml) yaklaşık 5 litre kanı vardır.

Kan nelerden oluşur?
Mevcut kanın ortalama %50-60 ı sıvı, geri kalanı tortu olarak aklımızda canlandırabileceğimiz kan hücrelerinden oluşmaktadır. Yani 70 kilogram ağırlığındaki bir kişide 5 litrelik kanın 2,5-3 litresi sıvı 2-2,5 litresi kan hücresidir.

Kan hücresi ne demektir?
Kanın yapı ve görev bakımından en küçük parçasıdır.

Kan hücreleri nelerden oluşur?
Kırmızı hücreler(eritrosit),beyaz hücreler(lökosit),kan pulcukları(trombosit) denilen kendine has görevleri olan hücrelerden oluşur.

Anemi ne demektir?
Anemi Fransızca da “kansızlık” tarifi için kullanılan kelimedir. Türkçe Tıp diline bu şekilde girmiş, yaygın olarak kullanılır hale gelmiştir.
Klinik olarak, kişinin ölçülen kan “hemoglobin” veya “hematokrit” değerlerinin, kişi için normali hesaplanmış olan kan “hemoglobin” veya “hematokrit” değerlerinin altında olmasıdır.

“Hematokrit” ve “Hemoglobin” ne demektir?
Örneğin beklemiş ayran gibi düşünün. Sıvı kısım üste tortu altta kalır. Ayranın tortu kısmı bardağın yarısı ise %50 si tortu deriz. Yani bedendeki tüm kanı bir cam bardağa koyup beklettiğimizi hayal edersek, cam bardağın tabanına çöken kanın tortu kısmının kanın sıvı kısmına oranına “Hematokrit” denir.Kandaki kırmızı hücrelerin Akciğerden Oksijeni alması için gerekli olan içinde demir bulunan maddeye de “Hemoglobin” denir.

Ne kadar yaygın bir hastalıktır?
Ortalama olarak dünya nüfusunun yaklaşık %30’unun, dünyadaki gebe kadınların %50’sinden fazlasının, dünyadaki tüm kadınların 1/3’ünden fazlasının anemik olduğu tahmin edilmektedir.

Görülme sıklığı açısından cinsiyet farkı var mı?
Evet. Kansızlık kadınlarda daha sık görülür. Kadınların erkeklere göre anemiye biraz daha eğilimli olmalarının nedeni, adet kanamaları ile düzenli ve sürekli olarak kan kaybetmeleridir. Kadınların beslenme alışkanlıklarının erkeklerden farklı olması da anemiyi arttırmaktadır. Hamilelik de anemi yani kansızlık riskini artıran bir süreçtir.

Peki, kadınlarda en sık görülen kansızlık nedeni nedir?
Kadınlarda en sık karşılaşılan anemi türü demir eksikliği anemisidir.Hamilelikte de en sık görülen anemi,”Demir Eksikliği Anemisi”dir.

Hamilelikte mutlaka kansızlık olur mu?
Aslında evet. Şöyle ki; Çayın demi gibi düşünün. Su miktarı artarsa açık çay olur Hamilelik sırasında kanın toplam miktarı yaklaşık %50 artar. Kanda sıvı kısmı önce ve miktar olarak fazla artar. Kırmızı kan hücreleri hızlı artmazlar. Bu durumda kanın tortu miktarı azalır “Hamileliğin doğal kansızlığı” dediğimiz durum ortaya çıkar. Bu durum özellikle hamileliğin ilk yarısında belirgindir. Hamilelik ilerledikçe kırmızı hücre yapımı artar. Yapım artışı ise demire olan ihtiyacı arttırır. İlk başlarda gerek duyulan demir, vücuttaki depolardan karşılanır, ancak çoğu zaman bu depolar ihtiyacı karşılamada yetersiz kalır. Hamile kadınların yaklaşık %20'sinin anemik olduğu bilinmektedir. Kişinin doktoru tarafından farklı bir öneri yapılmadığı takdirde her gebeye kansızlığı engelleyici demir desteği verilmesi önerilmektedir. Anemi olmasa ve demir depoları yeterli olsa bile gebelik boyunca bütün gebelere anemiyi önlemek amaçlı demir desteği gereklidir.
Gebeliğin ilk 4 ayından sonra, en geç 20. gebelik haftasında destekleyici demir tedavisine başlanması önerilmektedir.

Hamilelikte görülen kansızlığın nedenleri nelerdir?
Demir eksikliği anemisinin en sık karşılaşılan nedeni, yetersiz demir alımıdır.Folik asit yetersizliği anemiye neden olur. Basur(hemoroid) ya da benzeri kanamayla kan kaybına neden olan hastalıklar. Gelişmekte olan bebeğin annesinin demir depolarını tüketmesi. Travma, kaza gibi durumlarda ani ve fazla miktarda kan kaybı. Diğer anemi yapan nedenlerle hamilelikte kansızlık olabilir.

Neden Hamilelikte “Demir Eksikliği Anemisi”' olur?
Demir gereksiniminin artması, demir depolarının yetersiz olması (yetersiz beslenme düzeyi, sık doğumlar ve düşükler, sık enfeksiyonlar ve özellikle parazit hastalıkları, bağırsaklarda emilim bozukluğu),kan kaybına bağlı olarak demir eksikliğine bağlı kansızlık gelişebilir.

Hamilelikte ortaya çıkan kansızlıkta hangi şikâyetler olur?
Halsizlik ve yorgunluk (en sık görülen şikâyettir),iştahsızlık, hareketle gelişen nefes darlığı olması, baş ağrısı, çarpıntı, bayılma, kulak çınlaması, uyku bozukluğu, saç dökülmesi, dikkat bozukluğu, baş dönmesi, göğüs ağrısı. Bu şikayetlerin çoğu aynı zamanda gebelikte de doğal olarak ortaya çıkabilen şikayetlerdir.

Kansızlıktan şüphelenirsek ne yapmalıyız?
İlk yapılacak hareket Doktorumuza başvurmak ve şikâyetlerinizi anlatmak olmalıdır. Gerek Doğum Uzmanı, gerekse İç Hastalıkları Uzmanı şikâyetlerinize göre gereken tetkikleri ve takip planını size özel şekilde planlar. Aneminin tanısı çok kolaydır. Yapılacak kan sayımı ile aneminin varlığı saptanabilir. İlk kontrolde yapılacak olan kan sayımı, hamilelik öncesi anemi varlığının anlaşılması açısından önemlidir. Ardından konulan tanılara uygun tedavi planını yapar. Size düşen denilenleri düzenli olarak uygulamaktır. Hamilelik takipleri sırasında kan sayımı, 24-28. haftalarda tekrarlanmalıdır.

Kansızlık neden bu kadar önemli? Gebelik ve doğumla ilgili sorun yaşatır mı?
Evet. Bebeğin rahim içinde gelişmesi gerileyebilir. Bebeğin rahim içinde ölümüne neden olabilir. Uzamış doğum riskine neden olabilir. Bebeğin doğum ağırlığı az olabilir. Erken doğum riski olabilir. Doğumda normal miktarda kan kaybının anemik kadında tehlike yaratacak düzeylere ulaşması söz konusu olabilir. Doğum sonrası annenin iyileşmesinde gecikme olabilir. Doğum sonrası annede enfeksiyon gelişme riskinde artış olabilir.

Tedavide genel olarak nelere dikkat edilmelidir?
Tedavinin amacı aneminin yani kansızlığın düzeltilmesi ve demir depolarının doldurulmasıdır.Bu amaçla ağızdan demir preparatları ve demirden zengin diyet uygulanır. Anemi düzeltildikten sonra demir depolarının dolması için tedaviye 3 ay daha devam edilmelidir. Demir tedavisinin bulantı, kusma, ishal, kabızlık, midede rahatsızlık gibi yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler haplar yemeklerden sonra alınarak giderilebilir. Genelde ağızdan alınan haplar ya da şurup şeklindeki demir ilaçları ile tedavi yapılır. Nadiren iğne ile demir alımı gerekebilir. Aneminin çok ileri olması durumunda, kan verilmesi gerekebilir.Demir ilaçlarının kabızlık ve mide bulantısına neden olabileceği, aynı zamanda dışkıyı siyaha boyadığı unutulmamalıdır.Doktorunuz tarafından verilen vitamin ve demir ilaçlarını düzenli olarak kullanın. Yeterli miktarda C vitamini alın. C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini kolaylaştırır. Kontrollerinizi ihmal etmeyin.

Hangi gıdalar demirden zengindir?
Karaciğer, kırmızı ve beyaz et, yumurta, kuru baklagiller, tahıllar, taze yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyve, kuruyemişler. Mevcut tarif edilen gıdalar mümkünse doktor ve diyetisyen önerisi ile miktarları kişiye göre belirlenerek alınmalı. Doğum kilosu fazlalığında farklı riskler ortaya çıkmaktadır.

Demir ilaçları kullanırken nelere dikkat edelim?
Gebeler demirin emilimini azaltan besinler vardır. Mide asidini azaltan ilaçlar, kalsiyum tuzları, süt ve süt ürünleri, tetrasiklin türü antibiotikler, çay, kahve ile birlikte bu ilaçları almamalıdırlar. Eğer demir preparatları portakal suyu, proteinden zengin gıdalar ile birlikte ve aç karnına alınırsa emilim artacaktır.
Tüm gebeliklerin sağlık ve mutlulukla sürdürülüp tamamlanması dileğiyle….