Özel Eğitimde Kaynaştırma ve Bütünleştirme Uygulamaları
Yıllar geçtikçe eğitimde fırsat eşitliği, özel eğitim gereksinimli öğrencilerin eğitim hakları konularında Dünya çapında gelişmeler görmeye devam ediyoruz. Türkiye’de bu uygulamalara bakıldığında kaynaştırma uygulamalarından, destek eğitim ve bağımsız özel eğitim okullarına kadar geniş bir yelpazede farklı gelişen çocuklar için pek çok hak ve uygulamaların gerçekleştiğini görebiliyoruz.
Kültürümüze bakıldığında neredeyse Dünya ile eş zamanlı olarak Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne Türk ve İslam coğrafyasında engellilerin her zaman toplumun içinde var ve kabul edildiğini söylememiz gerekir. Genel eğitimin yaygınlaştığı 20. Yüzyılın başlarından itibaren de körler, sağırlar ve dilsizler okulları, zaman içinde diğer engel türleri ile beraber farklı okul türleri ve genel eğitimin içinde kaynaştırma uygulamalarının geliştiğini görebiliyoruz. Bu noktada sürekli duyduğumuz ama belki de tam olarak anlamı ve içeriği üzerinde pek durmadığımız kaynaştırma ve bütünleştirme uygulamalarının ne olduğunu ve farkını, bütünleştirmenin amacını birlikte ele alacağız.
Kaynaştırma; özel gereksinimli birey olarak tanılanmış öğrencilerin özel eğitim ve destek eğitimi yardımıyla genel eğitim sınıflarında eğitim görmeye hazır hale geldikten sonra eğitim almalarıdır. Burada genel eğitim özel gereksinimli çocukları kapsamak adına ortam düzenlemesi veya programda farklılaştırma gibi uygulamalara yer vermez. Normal eğitim koşullarındaki yapı, tutum veya programlar değişmez. Bireyin okula uyum sağlaması beklenir. Bütünleştirmede, öğrencilerin bireysel farklılıklara ve gereksinimlere sahip oldukları, ancak bu durumun onların bir arada eğitim görmesinin önünde bir engel olmadığı düşüncesinden yola çıkarak, genel eğitim okullarında özel gereksinimli öğrenciler de dahil olmak üzere tüm öğrencilerin gereksinimlerine yanıt verecek biçimde gerekli fiziksel ve müfredat ve eğitim-öğretim yöntemleriyle ilgili düzenlemeler yapılır. Her öğrenciyi kapsayacak şekilde eğitim öğretimin önündeki engellerin özverili ve donanımlı eğitimciler tarafından kaldırılması ve çevrenin bireye uygun hale getirilmesi amaçlanır. Burada temel bakış açımız her öğrencinin eşit derecede değerli olduğu bilincinden hareket etmektir.
Bütünleştirmede her okul kaynaştırma okuludur ve okullar farklı tür ve düzeylerde özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için gerekli düzenlemeleri yaparlar. Öğrencinin okula değil, okulun öğrenciye uyum sağlaması beklenir. Bu nedenle bütünleştirme uygulamaları daha gelişmiş ve pedagojik bir bakış açısını içerir. Bütünleştirme, farklılığı ne olursa olsun yaşamsal, eğitimsel, kültürel, sosyal fırsat ve aktivitelerden herkesin eşit bir şekilde yararlanmasını öngören bir üst kavramdır ve çok boyutlu olarak ele alınmalıdır.
Bütünleştirme uygulamalarının öneminden bahsederken özel eğitim ve genel eğitim açısından olumlu etkilerini mutlaka ele almalıyız. Çoğunlukla özel eğitimle ilgili çalışmaların sadece özel eğitim alanı ve özel gereksinimli öğrencilerle ilgili olduğu düşünülür. Ancak özel eğitim; ortaya çıkardığı kanıt temelli ve pedagojik uygulama, müdahale ve programları ile aslında genel eğitime de hizmet eder. Bir anlamda özel eğitim genel eğitimin laboratuvarıdır diyebiliriz. Örneğin özel yetenekli bireylerin eğitimi ile ilgili çalışmaları düşünelim. Zaman içinde zeka oyunlarından, yazılım kodlama ile ilgili programlara kadar ilk önce özel yetenekli bireylerin eğitimini zenginleştirmek maksadıyla başlayan program çalışmaları genel eğitimde bütün öğrencilerin programları içerisinde yer almaya başlamıştır. Aynı şekilde öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin okuma yazma öğretimi ile ilgili yapılan spesifik araştırmalar genel eğitimde yer alan okuma yazma eğitimi bakış açısını değiştirmiştir. Bugün sıklıkla duyduğumuz çoklu duyusal uyaranlı ortamlar yaratmak, öğrenme stillerine ve becerilerine göre eğitim ortamı tasarlamak gibi pek çok gelişme özel eğitim ve rehberlik çalışmalarından ortaya çıkan yeni değerlerdir.
Bütünleştirme uygulamalarının sadece özel gereksinimli bireylerin eğitimi açısından gerekli olduğunu düşünmek bizi yanılgıya götürebilir. Aksine bütünleştirme adına atılacak her adım genel eğitimin niteliğini arttıracaktır ve hizmet alan bütün öğrenciler açısından nitelikli bir öğrenme ortamı sunacaktır. Kaldı ki her çocuğun farklı olduğunu kabul ettiğimiz bir bakış açısından sadece özel gereksinimli çocuk farklı diğer çocuklar birbirine benzer hızda ve şekilde öğrenir düşüncesi de genel eğitim açısından sakıncalıdır. Her çocuk farklıdır bu nedenle bütün çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak bütüncül pedagojik bir eğitim ortamının sağlanması eğitimden elde edilen verimi arttıracaktır.
Bütünleştirme uygulamaları kapsamında farklı gelişen öğrencilerin bir arada olmalarından ortaya çıkacak manevi iklim de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Normal şartlar altında hayatın olağan akışında insanlar her ortamda birlikte hareket ederken, okul ortamlarında bireylerin ayrışması özel eğitim bakımından gerekmedikçe tercih edilmemelidir. Bütünleştirme uygulamalarında hem özel gereksinimli öğrenciler topluma ve akranlarına uyum sağlayacaklardır hem de normal gelişim gösteren öğrenciler farklı gelişen öğrencilerle birlikte yaşama tecrübesi edinerek kıymetli beceriler elde edeceklerdir. Normal gelişim gösteren öğrencilerin diğerkâmlık, sosyal sorumluluk, paylaşma, yardımseverlik, vicdan, merhamet, şükür, sabır gibi pek çok duygu ve beceriyi birlikte yaşamanın getirdiği bu iklimde geliştirdiklerini görebiliriz.
Bütünleştirmenin önemi kavramış okullar özel gereksinimli öğrencileri bir yük değil eğitim fırsatı ve değer olarak görürler. Okul içinde ve okul dışında yapılan sosyal çalışmalarla öğrencilerinin karakter gelişimlerine de destek olurlar. Çocuklara erken yaşta kendileri için değil başkaları için emek ve zaman harcadıklarında daha mutlu olduklarını göstermenin en iyi yollarından biri bu uygulamalardır.
Eğitimciler olarak özel yeteneklisinden zihinsel engelli veya down senromlu öğrencilere kadar bütün farklı gelişen bireyleri eğitim ortamını zenginleştirmek için bir değer ve fırsat olarak görmeliyiz. Onların yaşadıkları her zorluk ve farklılığa uygun eğitim ortamı hazırlamak bizim eğitimcilik tecrübemize katkı sağlayacak, sınıf ve okul içi uygulamalarımızı zenginleştirecek fırsatlar sunacaktır. Öğretmenlik bir cana dokunmaktır. Her öğrencinin biricik olduğunu, her bireyin alemin özü olan insan olduğunu, her ademe bir adem gerek olduğunu anladığımız zaman insan yetiştirmekle ilgili bugün kapıldığımız program ve müfredat sarmalının dışına çıkıp insan yetiştirmeye başlayacağız.
Kültürümüze bakıldığında neredeyse Dünya ile eş zamanlı olarak Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne Türk ve İslam coğrafyasında engellilerin her zaman toplumun içinde var ve kabul edildiğini söylememiz gerekir. Genel eğitimin yaygınlaştığı 20. Yüzyılın başlarından itibaren de körler, sağırlar ve dilsizler okulları, zaman içinde diğer engel türleri ile beraber farklı okul türleri ve genel eğitimin içinde kaynaştırma uygulamalarının geliştiğini görebiliyoruz. Bu noktada sürekli duyduğumuz ama belki de tam olarak anlamı ve içeriği üzerinde pek durmadığımız kaynaştırma ve bütünleştirme uygulamalarının ne olduğunu ve farkını, bütünleştirmenin amacını birlikte ele alacağız.
Kaynaştırma; özel gereksinimli birey olarak tanılanmış öğrencilerin özel eğitim ve destek eğitimi yardımıyla genel eğitim sınıflarında eğitim görmeye hazır hale geldikten sonra eğitim almalarıdır. Burada genel eğitim özel gereksinimli çocukları kapsamak adına ortam düzenlemesi veya programda farklılaştırma gibi uygulamalara yer vermez. Normal eğitim koşullarındaki yapı, tutum veya programlar değişmez. Bireyin okula uyum sağlaması beklenir. Bütünleştirmede, öğrencilerin bireysel farklılıklara ve gereksinimlere sahip oldukları, ancak bu durumun onların bir arada eğitim görmesinin önünde bir engel olmadığı düşüncesinden yola çıkarak, genel eğitim okullarında özel gereksinimli öğrenciler de dahil olmak üzere tüm öğrencilerin gereksinimlerine yanıt verecek biçimde gerekli fiziksel ve müfredat ve eğitim-öğretim yöntemleriyle ilgili düzenlemeler yapılır. Her öğrenciyi kapsayacak şekilde eğitim öğretimin önündeki engellerin özverili ve donanımlı eğitimciler tarafından kaldırılması ve çevrenin bireye uygun hale getirilmesi amaçlanır. Burada temel bakış açımız her öğrencinin eşit derecede değerli olduğu bilincinden hareket etmektir.
Bütünleştirmede her okul kaynaştırma okuludur ve okullar farklı tür ve düzeylerde özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için gerekli düzenlemeleri yaparlar. Öğrencinin okula değil, okulun öğrenciye uyum sağlaması beklenir. Bu nedenle bütünleştirme uygulamaları daha gelişmiş ve pedagojik bir bakış açısını içerir. Bütünleştirme, farklılığı ne olursa olsun yaşamsal, eğitimsel, kültürel, sosyal fırsat ve aktivitelerden herkesin eşit bir şekilde yararlanmasını öngören bir üst kavramdır ve çok boyutlu olarak ele alınmalıdır.
Bütünleştirme uygulamalarının öneminden bahsederken özel eğitim ve genel eğitim açısından olumlu etkilerini mutlaka ele almalıyız. Çoğunlukla özel eğitimle ilgili çalışmaların sadece özel eğitim alanı ve özel gereksinimli öğrencilerle ilgili olduğu düşünülür. Ancak özel eğitim; ortaya çıkardığı kanıt temelli ve pedagojik uygulama, müdahale ve programları ile aslında genel eğitime de hizmet eder. Bir anlamda özel eğitim genel eğitimin laboratuvarıdır diyebiliriz. Örneğin özel yetenekli bireylerin eğitimi ile ilgili çalışmaları düşünelim. Zaman içinde zeka oyunlarından, yazılım kodlama ile ilgili programlara kadar ilk önce özel yetenekli bireylerin eğitimini zenginleştirmek maksadıyla başlayan program çalışmaları genel eğitimde bütün öğrencilerin programları içerisinde yer almaya başlamıştır. Aynı şekilde öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin okuma yazma öğretimi ile ilgili yapılan spesifik araştırmalar genel eğitimde yer alan okuma yazma eğitimi bakış açısını değiştirmiştir. Bugün sıklıkla duyduğumuz çoklu duyusal uyaranlı ortamlar yaratmak, öğrenme stillerine ve becerilerine göre eğitim ortamı tasarlamak gibi pek çok gelişme özel eğitim ve rehberlik çalışmalarından ortaya çıkan yeni değerlerdir.
Bütünleştirme uygulamalarının sadece özel gereksinimli bireylerin eğitimi açısından gerekli olduğunu düşünmek bizi yanılgıya götürebilir. Aksine bütünleştirme adına atılacak her adım genel eğitimin niteliğini arttıracaktır ve hizmet alan bütün öğrenciler açısından nitelikli bir öğrenme ortamı sunacaktır. Kaldı ki her çocuğun farklı olduğunu kabul ettiğimiz bir bakış açısından sadece özel gereksinimli çocuk farklı diğer çocuklar birbirine benzer hızda ve şekilde öğrenir düşüncesi de genel eğitim açısından sakıncalıdır. Her çocuk farklıdır bu nedenle bütün çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak bütüncül pedagojik bir eğitim ortamının sağlanması eğitimden elde edilen verimi arttıracaktır.
Bütünleştirme uygulamaları kapsamında farklı gelişen öğrencilerin bir arada olmalarından ortaya çıkacak manevi iklim de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Normal şartlar altında hayatın olağan akışında insanlar her ortamda birlikte hareket ederken, okul ortamlarında bireylerin ayrışması özel eğitim bakımından gerekmedikçe tercih edilmemelidir. Bütünleştirme uygulamalarında hem özel gereksinimli öğrenciler topluma ve akranlarına uyum sağlayacaklardır hem de normal gelişim gösteren öğrenciler farklı gelişen öğrencilerle birlikte yaşama tecrübesi edinerek kıymetli beceriler elde edeceklerdir. Normal gelişim gösteren öğrencilerin diğerkâmlık, sosyal sorumluluk, paylaşma, yardımseverlik, vicdan, merhamet, şükür, sabır gibi pek çok duygu ve beceriyi birlikte yaşamanın getirdiği bu iklimde geliştirdiklerini görebiliriz.
Bütünleştirmenin önemi kavramış okullar özel gereksinimli öğrencileri bir yük değil eğitim fırsatı ve değer olarak görürler. Okul içinde ve okul dışında yapılan sosyal çalışmalarla öğrencilerinin karakter gelişimlerine de destek olurlar. Çocuklara erken yaşta kendileri için değil başkaları için emek ve zaman harcadıklarında daha mutlu olduklarını göstermenin en iyi yollarından biri bu uygulamalardır.
Eğitimciler olarak özel yeteneklisinden zihinsel engelli veya down senromlu öğrencilere kadar bütün farklı gelişen bireyleri eğitim ortamını zenginleştirmek için bir değer ve fırsat olarak görmeliyiz. Onların yaşadıkları her zorluk ve farklılığa uygun eğitim ortamı hazırlamak bizim eğitimcilik tecrübemize katkı sağlayacak, sınıf ve okul içi uygulamalarımızı zenginleştirecek fırsatlar sunacaktır. Öğretmenlik bir cana dokunmaktır. Her öğrencinin biricik olduğunu, her bireyin alemin özü olan insan olduğunu, her ademe bir adem gerek olduğunu anladığımız zaman insan yetiştirmekle ilgili bugün kapıldığımız program ve müfredat sarmalının dışına çıkıp insan yetiştirmeye başlayacağız.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Özel Eğitimde Kaynaştırma ve Bütünleştirme Uygulamaları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Ömer CİMEM'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Ömer CİMEM'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
