2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Özel Eğitime Gereksinimli Çocuklar ve Kaynaştırma Eğitimi
MAKALE #12908 © Yazan Erdi KANBAŞ | Yayın Temmuz 2014 | 21,366 Okuyucu
Özel gereksinimli çocukların bireysel gelişimlerini ve toplumla bütünleşmelerini en üst düzeyde sağlamak üzere benimsenen ilke, bu çocukların akranlarıyla birlikte aynı eğitim ortamlarında eğitim alması anlamına gelen kaynaştırma eğitimidir. Özel eğitim alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak, giderek artan sayıda özel gereksinimli öğrenci genel eğitim sınıflarında eğitim almaktadır. Özel gereksinimli bireylerin aileleri ve akranlarıyla en çok birlikte olabileceği ve aynı zamanda eğitim gereksinimlerinin en iyi biçimde karşılanabileceği ortamlarda eğitim görmeleri amacıyla birçok ülkede kaynaştırma uygulamaları başlatılmıştır. Kaynaştırma, özel gereksinimli öğrencilere ve sınıf öğretmenlerine destek özel eğitim hizmetleri sağlanması koşuluyla, bu öğrencilerin akranlarıyla birlikte genel eğitim sınıflarında eğitim almaları olarak tanımlanmaktadır.Kaynaştırma uygulamalarının etkililiğini araştıran birçok çalışma göstermektedir ki akranlarıyla birlikte eğitim gören özel gereksinimli bireylerin, topluma etkin katılım ve yaşam kalitelerini artırma şansları yükselmektedir.
Özel gereksinimli bireylerin eğitimi söz konusu olduğunda bir tarafta ayrıştırılmış ortamlarda eğitim, diğer tarafta genel eğitim sınıflarında verilen kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi yer almaktadır. Ayrıştırılmış eğitimde, özel gereksinimli öğrenciler özel yetiştirilmiş öğretmenler tarafından, engel türüne ve derecesine göre geliştirilmiş programlar kapsamında eğitim almaktadırlar. Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamasında ise, herhangi bir yetersizlik nedeniyle özel gereksinimleri olan öğrenciler genel eğitim okullarında akranlarıyla birlikte eğitim alırlar. Bu yaklaşım ilk yıllarda kaynaştırma olarak adlandırılırken, günümüzde “bütünleştirme” terimi daha çok kullanılmaktadır. Alanyazında, kaynaştırma uygulamalarının tek bir tanımının olmadığı görülür. Bu tanımların ortak yönlerine bakıldığında, kaynaştırma uygulamalarının, özel gereksinimli öğrencilerin tam ya da yarı zamanlı olarak akranlarıyla birlikte genel eğitim sınıflarında, öğretmene ve öğrencilere destek hizmetlerinin sağlanması yoluyla eğitim almaları anlamına geldiği görülmektedir. Kaynaştırma yoluyla eğitimle, özel gereksinimli öğrencilerin engelli olmayan akranlarıyla etkileşime girerek sosyal becerilerinin ve sosyal kabullerinin artırılması ve bu öğrencilerin sınıflarının etkin üyeleri olmaları amaçlanmaktadır.
Kaynaştırmada her okul kaynaştırma okuludur ve okullar farklı tür ve düzeylerde özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için gerekli düzenlemeleri yaparlar. Öğrencinin okula değil, okulun öğrenciye uyum sağlaması beklenir. Herkes için kaliteli eğitim anlayışıyla giderek yaygınlaşan bütünleştirmeyle, her çocuğa akranlarıyla birlikte eşit koşullarda eğitim verilmesi ve onların yaşadıkları toplumun sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik yaşamına etkin katılımları amaçlanır.
Kaynaştırma eğitimi sadece özel gereksinimli öğrencinin genel eğitim sınıfına yerleştirilmesi anlamına gelmemelidir. Kaynaştırma eğitiminin temel ilkelerinden biri genel eğitim sınıflarında eğitim gören özel gereksinimli öğrencilere ve öğretmenlerine destek sağlanmasıdır.

Ülkemizde konuya ilişkin gelişmiş bir yasal altyapı olmasına karşın, kaynaştırma yoluyla eğitimin başarılı bir biçimde yaşama geçirilmesi uygulama düzeyinde de çeşitli adımlar atmayı gerektirmektedir. Ülkemizde kaynaştırma uygulamaları 1983 yılında yürürlüğe giren Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu’yla başlatılmış, o tarihten bu yana artan sayıda özel gereksinimli öğrenci genel eğitim okullarında akranlarıyla birlikte eğitim almıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) öncelikli hedefleri arasında yer alan kaynaştırma eğitiminin yaygınlaştırılmasına yönelik atılan önemli bir adımlar olmasına rağmen maalesef kaynaştırma uygulamaları etkili ve istenilen şekilde uygulanamamaktadır. Özel gereksinimli çocuklar için en önemli olan şey zaman olmasına rağmen özel gereksinimli çocuklar için kaynaştırma eğitimi maalesef kayıp zamandan öteye geçmemektedir.

Kaynaştırma eğitiminin başarısı, gerekli yasal düzenlemelerin yapılması, araç-gereç, kaynak ve destek hizmetlerinin sağlanması ve eğitimde yer alan aktörler arasında etkili bir işbirliğine bağlıdır. Okul yönetiminin kaynaştırmanın gerekliliğine inanması, özel gereksinimli öğrencilere
karşı kabul edici ve destekleyici olması gerekir. Yönetim, fiziksel ortamın özel gereksinimli öğrenciler için hazırlanması, gerekli araç-gerecin sağlanması, sınıflarda yer alacak kaynaştırma öğrencileri ve diğer öğrencilerin sayısının belirlenmesi, öğretmenlerin ve okul personelinin (hademe, bekçi, aşçı, kantin görevlisi, servis şoförü vb.) bilgilendirilmesi ve okul içinde bir özel eğitim öğretmeninin görevlendirilmesi konularında gerekenleri yapmalıdır. Okul genelinde bir kaynaştırma politikası yönetim tarafından oluşturulmalı,okul içinde ve dışında gerekli kişilerle işbirliği yapılmalı, öğretmenler birbirlerine yardım etmeleri konusunda teşvik edilmelidir.

Sınıf öğretmenleri, öncelikle kaynaştırma eğitimine ve özel gereksinimli öğrencilere yönelik olumlu tutumlar sergilemelidirler. Öğretmenin olumlu bir tutum içinde olması, sınıftaki diğer öğrencilerin kaynaştırma öğrencilerine yaklaşımları bakımından da büyük önem taşımaktadır.
Öğrencilerin eğitim programını planlamak, uygulamak, onların akademik ve sosyal gelişimlerini sağlamak öğretmenlerin görevi olduğundan, kaynaştırma uygulamasının başarısında öğretmenlerin rolü eşsiz önemdedir.
Özel eğitim ve sınıf öğretmenleri birlikte çalışmaya istekli olmalılardır. Sınıf öğretmenleri özel gereksinimli çocuklar için bireyselleştirilmiş eğitim programları (BEP) geliştirme ve değerlendirme çalışmalarına katılmalı, bu sürece öğrencilerin aileleri ve konunun uzmanlarını da dahil etmelilerdir. Rehber öğretmenler okullarında öğretmenlere, öğrencilere, idarecilere ve okul personeline yönelik, özel gereksinimli öğrencilerin engel türleri ve özellikleri konusunda bilgilendirme çalışmaları yapmalıdırlar.

Rehber öğretmenlerindüzenli aralıklarla hizmet-içi eğitimlere katılarak özel eğitim konusunda yeteri kadar bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi olan öğretmenlerle ise düzenli toplantılar yaparak, onları davranış ve sınıf kontrolü konusunda bilgilendirmeleri ve yaşadıkları sorunlara çözüm önerileri getirmeleri de kilit önemdedir. Rehber öğretmenin diğer bir sorumluluğu, özel gereksinimli öğrenci için öğrencinin diğer öğretmenleriyle ve ailesiyle işbirliği yaparak BEP hazırlanması ve uygulamasının izlenmesidir.

Kaynaştırma sınıfındaki diğer öğrencilere, özel gereksinimli öğrencilere ilişkin bilgi verilmelidir. Özel gereksinimli öğrencilerin duygusal, davranışsal ve bilişsel özelliklerine ilişkin sınıftaki diğer öğrenciler gelişim düzeylerine uygun biçimde bilgilendirilmelidir. Örneğin, özel gereksinimli öğrenci bir cihaz ya da protez kullanıyorsa, bunun ne işe yaradığı açıklanmalıdır. Sınıf içinde özel gereksinimli öğrenci için fiziksel çevrenin düzenlenmesi, eğitim programının uyarlanması gibi konular da diğer öğrencilere açıklanmalıdır. Bu tür uyarlamalara ilişkin önceden diğer öğrencilere açıklama yapılması, özel gereksinimli öğrencilerin kabulünü kolaylaştıracaktır.

Kaynaştırma öğrencileri, özel eğitim ortamlarından genel eğitim ortamlarına geçişten önce, genel eğitim sınıfının davranışsal ve akademik açılardan gerektirdiklerine hazırlanmalıdır. Genel eğitim ortamına mümkün olan en yakın ortam yaratılarak, kaynaştırma öğrencisinin gerekli alışkanlıkları kazanması sağlanmalıdır. Öğrenciye sınıf kurallarına uyduğu ve uymadığı durumlarda nelerle karşılaşabileceği aktarılmalıdır. Benzer biçimde, kaynaştırmaya başlamadan önce, kaynaştırma öğrencilerinin sosyalleşme becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılması da yararlıdır. Kaynaştırma uygulaması başladıktan sonraysa, öğrencinin gelişimi düzenli olarak gözlemlenmeli ve değerlendirilmelidir.

Öğrenci velileriile sınıf öğretmenleri arasında işbirliği ödün verilmemesi gereken diğer bir oşuldur. Özel gereksinimli öğrencilerin velileri, çocuklarının kaynaştırma uygulamalarında edindikleri bilgi ve becerileri evde pekiştirerek onların gelişimlerini destekleyebilirler. Diğer çocukların velileri ise, özel gereksinimli öğrencilere karşı olumlu tutumlar sergileyerek çocuklarına model olmalıdır. Sınıf öğretmeni, velilerle düzenli toplantılar yaparak, işbirliğinin sağlanması ve sürdürülmesi için uygun ortamlar yaratmalıdır.

Genel eğitim sınıflarının düzenlenmesi, tüm öğrencilerin gereksinimleri göz önünde bulundurularak ve öğrenimi kolaylaştıracak biçimde yapılmalıdır. Örneğin, kaynaştırma eğitiminin etkili biçimde uygulanabilmesi için sınıfta 25-30 arasında öğrencinin bulunması ideal görülmektedir. Sınıf öğretmeninin sınıfın fiziksel çevresini ve öğretim yöntemlerini, özel gereksinimli öğrencilerin etkin katılımını kolaylaştıracak biçimde düzenleyebilecek bilgi ve becerilere sahip olması gerekmektedir.
Erdi Kanbaş, Özel Eğitim Uzmanı- Aile Rehberi
( Kaynakça; 1. Türkiye’de Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Durumu , www.erg.sabanciuniv.edu.tr,'den alıntıdır.
2. Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimindeki Yeterlilikleri, Kastamonu Eğitim Dergisi,C;18, S:345-354,Mayıs-2010)
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Özel Eğitime Gereksinimli Çocuklar ve Kaynaştırma Eğitimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Erdi KANBAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Erdi KANBAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     9 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Erdi KANBAŞ
İstanbul
Özel Eğitim Uzmanı
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi3 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Erdi KANBAŞ'ın Makaleleri
► Özel Gereksinimli Çocuklar ve Bilgisayar Psk.Melisa KÜÇÜK DEDEOĞLU
► Özel Egitimde Aile Eğitimi Veysi ÇEÇEN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Özel Eğitime Gereksinimli Çocuklar ve Kaynaştırma Eğitimi' başlığıyla benzeşen toplam 29 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Engelli Çocuk ve Aile Temmuz 2011
► Spina Bifida Ağustos 2008
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


03:32
Top