Empati: Ötekini Anlamak
EMPATİ kelimesi son zamanların en kıymetli kelimelerinden birisi. Kelime anlamıyla “bir kişinin kendisini bir başka kişinin yerine koyabilmesi ve bu yolla onun duygu düşünce tutum ve yaşantısını anlayabilmesi” olarak tanımlanır. Bir kişiyi anlamanın en önemli unsuru an’da kalmaktır. Bir kişiyi dinlerken o an da, tüm duygu, düşünce, davranış ve beden duruşunuzla hazır olmanız gerekir. O kişiye karşı var olan tüm iyi ve kötü duygularınızdan arınmış ve anlamaya istekli olmanız gerekir. Tıpkı bir bebeğin ihtiyacını anlamaya odaklanmak gibi koşulsuz ve beklentisiz olmalıdır bu duruş. Aslında empati yapabilmek için öncelikle bireyin kendini; tanıyor, anlıyor ve yorumluyor olabilmesi gerekir. Eğer kendinizi iyi tanıyor, kendinizle ilgili bir çok duygu, düşünce ve durumu fark edebiliyorsanız ötekini anlama ve empati yapabilme ihtimalinizde aynı ölçüde artacaktır.
Empatinin ilişkilerdeki gerekliliği;
Her ilişki anlaşılma ihtiyacını içinde barındırır. İnsan anlaşıldığı ve ihtiyaçlarının görülerek önemsendiği ilişkide kendini daha güvende ve iyi hisseder. Bu bağlamda bakıldığında bir ilişkinin devamlılığını sağlayan en önemli unsur empatidir. Anlaşıldığını anlayan bir kimse yaşantılarıyla daha kapsamlı ilişki kurmaya başlar. Empatiden yoksun ilişkilerde çatışma ve çözümsüzlük kaçınılmazdır. Özellikle çift ve aile ilişkilerinde empatinin yokluğu yıkıcı olabilir. Çünkü; insanın birlikte yaşadığı insanlar tarafından, anlaşılma ihtiyacı su götürmez bir gerçektir, bu ihtiyaç karşılanmadığında birey kendine ya da ötekine karşı öfke duyabilir, yıkıcı eleştirilerde bulunabilir ya da ilişkiyi tehlikeye atacak eylemlerde bulunabilir.
Empati yapmanın zorluğu;
Şüphesiz ki bazı insanlar bu konuda daha duyarlı ve yetenekliyken bazıları daha geride kalabilir. Kişilik bozuklukları bağlamında ele alacak olursak narsisistik, borderline ve şizoid kişilik bozuklukları kategorisinde empati yoksunluğunu ileri düzeyde görebiliriz. Çünkü çocuklukta ve kişilik gelişimi döneminde kendi ihtiyaçları bakım veren tarafından karşılanmamış bir bireyin ötekini anlaması da oldukça güç olacaktır. Çünkü daha çok kendi ihtiyaçlarının karşılanmasına ve ötekiyle kurduğu ilişkide beslenmeye odaklıdır. Bu bağlamda empati yapmanın olgun ve daha nevrotik insanların bir meziyeti olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz.
Empati yapmak öğrenilebilen bir eylem midir?
İnsan yaşamında gelişimin sürekli olduğunu düşünürsek empati yapmak da bu gelişim seyrinde geliştirilebilir ve öğrenilebilir bir eylemdir. Bu noktada kişinin karşısındakini önemsemesi, değer vermesi ve bunların devamlılığı empati motivasyonunu arttıran bir olgudur. İnsan kendini tanıdıkça başkalarının da iç dünyasına karşı hassas hale gelir. Kendine değer veren insan ancak karşısındakini merak eder ve anlamak adına dinler.
Psikoterapotik ilişkide empati ve empatinin iyileştirme gücü;
Psikoterapi; kişinin kendini bir bütün olarak algılamasını, hayatının sorumluluğunu almasını ve kendini gerçekleştirmesini hedefler. Çünkü insan kendini güçlü bir kişilik yapacak ve öz algısını sağlamlaştıracak bir takım beceriler ve kaynaklarla doğar. Terapi de bilinenin aksine tamamen duygusal ve düşünsel bir yapıda değil, yaşantısaldır ve empatinin en yalın halinin kullanıldığı yer psikoterapi odasıdır çünkü terapist danışanını anlayabilmek adına tüm düşünce, duygu ve beden duruşuyla seansta var olur. Danışanın söylemleri, beden duruşu, duygulanımı ile ilgili her doneyi yakalar ve onu hissetmeye çalışır. Danışanının ayakkabılarıyla onun hayatını bir bir adımlar, dışardan bakıldığında özdeşim gibi de algılanabilecek bu süreç tam anlamıyla bir sempati ve özdeşim barındırmaz çünkü terapist kendi kimliğini unutmadan bu adımları atar. Anlaşılma ve ihtiyaçlarının öteki tarafından önemsenmesi bir insan için doğumdan sonraki en önemli ihtiyaçtır ve bebek tüm bu önemsenme üzerine hayatını şekillendirir. Terapi de bir annenin bebeğini anlaması ve ihtiyaçlarını fark etmesi gibi danışanın odak olduğu bir süreçtir. Bu süreçte danışana eşlik eden terapist; yerinde ve zamanında yorumlamalarıyla aslında onu anladığını ifade eder ve sorun teşkil eden pürüzleri fark etmesini sağlar. Bu iyileşmenin neredeyse kilit noktasıdır.
Anlamak ve anlaşılır kılmak
Çoğu insan anlaşılmadığından şikayet eder; “beni anlamıyor” “anlaşıldığımı hissetmiyorum” anlamak adına hiçbir şey yapmıyor” “beni anlamış olsaydı biraz da benim gibi düşünür ve benim istediğim şeylere özen gösterirdi” gibi cümleler kurar. Bu cümleler ilişki için kaçınılmaz, olmazsa olmaz cümlelerdir. Ancak sürekli anlaşılma beklentisi olan, anlaşılır kılmak için hiçbir çaba sarf etmeyen, sadece anlaşılmıyorum diye serzenişte bulunan insanlar da kendilerini anlaşılır kılmak için çabe sarf etmelidirler.
Empatinin ilişkilerdeki gerekliliği;
Her ilişki anlaşılma ihtiyacını içinde barındırır. İnsan anlaşıldığı ve ihtiyaçlarının görülerek önemsendiği ilişkide kendini daha güvende ve iyi hisseder. Bu bağlamda bakıldığında bir ilişkinin devamlılığını sağlayan en önemli unsur empatidir. Anlaşıldığını anlayan bir kimse yaşantılarıyla daha kapsamlı ilişki kurmaya başlar. Empatiden yoksun ilişkilerde çatışma ve çözümsüzlük kaçınılmazdır. Özellikle çift ve aile ilişkilerinde empatinin yokluğu yıkıcı olabilir. Çünkü; insanın birlikte yaşadığı insanlar tarafından, anlaşılma ihtiyacı su götürmez bir gerçektir, bu ihtiyaç karşılanmadığında birey kendine ya da ötekine karşı öfke duyabilir, yıkıcı eleştirilerde bulunabilir ya da ilişkiyi tehlikeye atacak eylemlerde bulunabilir.
Empati yapmanın zorluğu;
Şüphesiz ki bazı insanlar bu konuda daha duyarlı ve yetenekliyken bazıları daha geride kalabilir. Kişilik bozuklukları bağlamında ele alacak olursak narsisistik, borderline ve şizoid kişilik bozuklukları kategorisinde empati yoksunluğunu ileri düzeyde görebiliriz. Çünkü çocuklukta ve kişilik gelişimi döneminde kendi ihtiyaçları bakım veren tarafından karşılanmamış bir bireyin ötekini anlaması da oldukça güç olacaktır. Çünkü daha çok kendi ihtiyaçlarının karşılanmasına ve ötekiyle kurduğu ilişkide beslenmeye odaklıdır. Bu bağlamda empati yapmanın olgun ve daha nevrotik insanların bir meziyeti olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz.
Empati yapmak öğrenilebilen bir eylem midir?
İnsan yaşamında gelişimin sürekli olduğunu düşünürsek empati yapmak da bu gelişim seyrinde geliştirilebilir ve öğrenilebilir bir eylemdir. Bu noktada kişinin karşısındakini önemsemesi, değer vermesi ve bunların devamlılığı empati motivasyonunu arttıran bir olgudur. İnsan kendini tanıdıkça başkalarının da iç dünyasına karşı hassas hale gelir. Kendine değer veren insan ancak karşısındakini merak eder ve anlamak adına dinler.
Psikoterapotik ilişkide empati ve empatinin iyileştirme gücü;
Psikoterapi; kişinin kendini bir bütün olarak algılamasını, hayatının sorumluluğunu almasını ve kendini gerçekleştirmesini hedefler. Çünkü insan kendini güçlü bir kişilik yapacak ve öz algısını sağlamlaştıracak bir takım beceriler ve kaynaklarla doğar. Terapi de bilinenin aksine tamamen duygusal ve düşünsel bir yapıda değil, yaşantısaldır ve empatinin en yalın halinin kullanıldığı yer psikoterapi odasıdır çünkü terapist danışanını anlayabilmek adına tüm düşünce, duygu ve beden duruşuyla seansta var olur. Danışanın söylemleri, beden duruşu, duygulanımı ile ilgili her doneyi yakalar ve onu hissetmeye çalışır. Danışanının ayakkabılarıyla onun hayatını bir bir adımlar, dışardan bakıldığında özdeşim gibi de algılanabilecek bu süreç tam anlamıyla bir sempati ve özdeşim barındırmaz çünkü terapist kendi kimliğini unutmadan bu adımları atar. Anlaşılma ve ihtiyaçlarının öteki tarafından önemsenmesi bir insan için doğumdan sonraki en önemli ihtiyaçtır ve bebek tüm bu önemsenme üzerine hayatını şekillendirir. Terapi de bir annenin bebeğini anlaması ve ihtiyaçlarını fark etmesi gibi danışanın odak olduğu bir süreçtir. Bu süreçte danışana eşlik eden terapist; yerinde ve zamanında yorumlamalarıyla aslında onu anladığını ifade eder ve sorun teşkil eden pürüzleri fark etmesini sağlar. Bu iyileşmenin neredeyse kilit noktasıdır.
Anlamak ve anlaşılır kılmak
Çoğu insan anlaşılmadığından şikayet eder; “beni anlamıyor” “anlaşıldığımı hissetmiyorum” anlamak adına hiçbir şey yapmıyor” “beni anlamış olsaydı biraz da benim gibi düşünür ve benim istediğim şeylere özen gösterirdi” gibi cümleler kurar. Bu cümleler ilişki için kaçınılmaz, olmazsa olmaz cümlelerdir. Ancak sürekli anlaşılma beklentisi olan, anlaşılır kılmak için hiçbir çaba sarf etmeyen, sadece anlaşılmıyorum diye serzenişte bulunan insanlar da kendilerini anlaşılır kılmak için çabe sarf etmelidirler.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Empati: Ötekini Anlamak" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Meltem BİLGİCİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Meltem BİLGİCİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
