Liderlik Psikolojisi
LİDERLİK PSİKOLOJİSİ
Liderlik, paylaşılan hedeflerin ve amaçların gerçekleştirilmesine doğru, kolektif bilinci ve gönüllülüğü harekete geçiren, statü konumunu ve aktif rolleri kendinde barındıran kişinin durumunu tanımlar. Liderlik, liderin diğer bireyler ile olan ilişkilerinin ve etkileşiminin bir sonucu ve kişinin belirli bir grup içerisinde diğerlerinden farklı olarak üstlendiği bir roldür. Ayrıca lider, o topluluğa ait değişimi yönetmek için gerekli bilgi, zeka, sezgi ve aklı bir arada kullanan, karar alabilen, uygulama ve faaliyetlere geçen kişiye denir.
Liderlik sadece yeterlilik, prestij, becerileri içermez; liderlik sürekli etkin bir çabanın olmasını gerektirir. Kişi, hedefe ve yapılması gerekenlere tümüyle odaklanır ve bunların gerçekleşmesi için çaba sarfeder. Dolayısıyla, sosyal yönü ile de kitleleri de bu hedefe yönlendirebilecek beceriye sahip bireydir lider.
Lider bir kişinin özellikleri nelerdir;
Lider, etkin bir kişidir, edilgen değildir.
Sosyal ilişkileri yönetmek konusunda beceriklidir. Lider, sosyaldir ve sosyal becerilerini grubun hedefleri doğrultusunda kullanmak konusunda yeteneklidir.
Lider, iç motivasyonu doğrultusunda hareket eder. Kişilerden talep gelmeden de olması gereken faaliyetlerini başlatıp, sürdürülmesi için gerekenin yapılması için kitleleri organize eder.
Lider, kendi bakış açısı ve hedeflediği faaliyetlere göre bunu çok başarılı bir şekilde aktarabilir. İletişim becerileri çok güçlüdür. Dolayısıyla diğer kişiler, liderlerinde kendi söylemek ve yapmak istediklerini bulurlar. Liderin görüş açısı herkesin görüşünü temsil eder.
Liderler, risk alabilen kişilerdir. Bir şeye karar verdiklerinde o kararın olumlu ve olumsuz sonuçlarını göğüsleyebilecek ve yeni kararlarla hedeflerini yeniden yönetebilecek görüşe sahiplerdir.
Liderler, diğerlerinin aklına ve fikirlerine önem verir. Onları dinlemek için çaba sarf eder ve fikirleri önemser. Fakat sonuçta tüm dinlediklerini ve izlenimlerini kendi akıl süzgecinden geçirerek kendilerine göre bir karar alırlar. Liderler için her birey belirli bir potansiyele sahiptir, herkesin güçlü bir aklı vardır. Liderler sadece kendi akıllarıyla, kendi istedikleriyle hareket etmemeyi bilirler.
Lider bir kişi karizmatiktir. Karizmatik kişilik, diğerlerine örnek olan ve tutarlı davranışlar sergileyen, isabetli kararlarıyla, etkileşimde bulunduğu grubun hedeflerini gerçekliğe taşıyandır.
Özgüveni yerinde davranışlar sergileyerek etrafındakilere örnek olur. Kimliğinin ve kişiliğinin farkındadır. Kendi fikirlerini önemser ve kendi doğrularıyla hareket ederken, çevresindekilerin de ihtiyaçlarını hesaba katar.
GÜNÜMÜZDE LİDERLİK
Liderlik kavramı özellikle son birkaç yılda adından sıklıkla söz ettirmektedir. “Liderlik” yüzyıllardır tartışma konusu olan bir kavram olması ve beraberinde getirdiği sürekli tartışılan bir gündemle günümüze kadar gelmiştir : “ Lider doğulur mu? ”, “ Lider olunur mu? ” Bu sorular birçok araştırmaya konu olmuş, liderliğin temel araştırma alanlarını oluşturmuştur. Liderlik sosyal bir olgu olması bakımından sürekli kendini tanımını yenileyen bir kavramdır. Liderlik günümüzde, günümüzün teknolojik gelişmeleriyle birlikte yeniden anlamlandırılmakta ve tanımlanmaktadır. Özellikle kurumsal yapılarda, kurumun gelişmesi ve değişmesi için gerekli atılımların yapılması, kurumdaki tüm grupların gerekli şekillerde işlevini yerine getirmesi için liderlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte, günümüzden geleceğe sorulması gereken en önemli güncel soru:
“Bu yüzyılda, bu kurumsal dünyada lider / liderlik nasıl olmalıdır?”
Günümüzde liderlik; “ben” bakış açısının “biz” bakış açısına evrildiği, “kendine fayda”nın, “bütüne fayda”da anlam kazandığı, “dünyadaki en iyi kişi olmak” anlayışı yerine “dünya için en iyi olmak” anlayışının ön plana çıktığı bir yaklaşımı gerekli görmektedir. Bu tanımında içerdiği gibi eskinin narsistik liderlik anlayışı yerine, günümüzün bütüne faydalı liderliği ön plana çıkmıştır.
DÖNÜŞÜMSEL LİDERLİK
Bu liderlik türü günümüzde dönüşümcü liderlik olarak tanımlanmaktadır. Dönüşümcü liderler, çevrelerini değiştirebilen, etkileyebilen liderlerdir. Bu liderler çevresel
durumlara tepkiden ziyade, aynı zamanda yeni bir çevre yaratırlar. Liderler ortak bir amaca hizmet etmek için grubu harekete geçirenlerdir. Günümüzün dönüşümcü liderlik anlayışı, eğer liderlik toplumca bir amaca hizmet etmiyorsa hiçbirşeydir düşüncesiyle eşdeğer kabul edilir. Bu durumda dönüşümsel liderlikte toplumun ahlakı, düşünceleri, değer yargıları, istekleri, ihtiyaç duydukları, tümüyle izlenmesi ve takip edilmesi gereken şeylerdir. Lider toplumun tümünü harekete geçiren, hedeflerin sonuca ulaşmasında diğerlerine görevler verendir.
Dönüşümcü liderlerin etik fikirlerin ve uygulamaların gelişmesine, ilerlemesine, değer kazanmasına yardımcı olmaları gerekir. Bu hedeflerin grup içerisinde uygulamaya geçmesinde net bir şekilde ve sürekli olarak vurgulanmaları gerekir ve grubun bütün üyeleri tarafından paylaşılmış olan ahlakî standartları kapsayan bir kurum kültürün gelişmesine ve uygulanmasına yardımcı olmalıdır. Liderler gruplara neyin doğru, iyi ve önemli sayıldığını fark etmelerini sağlarlar, kendilerini izleyenlerin ihtiyaçlarını karşılarlar, kendisine tabi olan kişilerin ahlakî olgunluklarını geliştirirler ve gerçekten grubun tümden iyiliğini düşündüklerini ve geliştirdiklerini vurgularlar.
LİDERLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
*Liderlerin en önemli özelliği gerçekleşmesi gereken hedefler doğrultusunda grubu harekete geçirmeleridir. Adalet, eşitlik, doğruluk, kararlılık gibi temel öğelere sadık kalmalarıdır.
*Liderler yeni liderlerin yaratıcısıdır. Değişim tek bir liderle olmaz, liderin diğer grupları harekete geçirebilmesi için yeni liderler keşfetmesi gerekir.
*Liderin ulaşılması gereken hedefte yapılacak olanlara, kendine ve lideri olduğu grubun yapabileceklerine inanması gerekir. Kendisine ve gruba güvenmelidir.
*İletişimin doğru gerçekleşmesi bir liderin sahip olması gereken en temel özelliği olmalıdır. Vizyonu ve geleceği tanımlamak için iyi bir iletişim şarttır.
*Liderin yapacakları ile yaptıkları birbirini izlemelidir. Özü ve sözü bir olmalıdır.
*İyi bir lider risk alabilmeli, risk faktörlerini iyi yönetebilmelidir. Belirsizlik anlarında örgütün yararına olabilecek kararları alabilmelidir.
*İyi bir lider grubu motive etmek konusunda gerekli adımları atabilmeli ve grubun ataletini iyi yönetebilmelidir.
*Lider, grubun gelişimine katkı sağlamalı, tek tek kişilerin ve tümden grubun ihtiyaçlarına da odaklanmalıdır.
*Lider, kişileri kontrol etmez, onlara güven aşılar. Grubun iradesi, liderin iradesi birdir. Hedefler aynıdır ve içtendir.
*Liderin tüm grup adına bir niyeti vardır. Lider, bu niyetin gerçekleşmesi için gerekli motivasyonun düşmesine izin vermez.
Günümüzde, yapılan birçok araştırma ile liderliğin öğrenilebilecek bir şey olduğunu varsayabiliriz. Fakat bunun için eski yöneticilik alışkanlıklarının değiştirilebilmesi ve niyetin, kitleyi gerçek ve gelecekle ilgili hedeflere ulaştırabilmek niyetinde olunması gerekir.
Liderlik, paylaşılan hedeflerin ve amaçların gerçekleştirilmesine doğru, kolektif bilinci ve gönüllülüğü harekete geçiren, statü konumunu ve aktif rolleri kendinde barındıran kişinin durumunu tanımlar. Liderlik, liderin diğer bireyler ile olan ilişkilerinin ve etkileşiminin bir sonucu ve kişinin belirli bir grup içerisinde diğerlerinden farklı olarak üstlendiği bir roldür. Ayrıca lider, o topluluğa ait değişimi yönetmek için gerekli bilgi, zeka, sezgi ve aklı bir arada kullanan, karar alabilen, uygulama ve faaliyetlere geçen kişiye denir.
Liderlik sadece yeterlilik, prestij, becerileri içermez; liderlik sürekli etkin bir çabanın olmasını gerektirir. Kişi, hedefe ve yapılması gerekenlere tümüyle odaklanır ve bunların gerçekleşmesi için çaba sarfeder. Dolayısıyla, sosyal yönü ile de kitleleri de bu hedefe yönlendirebilecek beceriye sahip bireydir lider.
Lider bir kişinin özellikleri nelerdir;
Lider, etkin bir kişidir, edilgen değildir.
Sosyal ilişkileri yönetmek konusunda beceriklidir. Lider, sosyaldir ve sosyal becerilerini grubun hedefleri doğrultusunda kullanmak konusunda yeteneklidir.
Lider, iç motivasyonu doğrultusunda hareket eder. Kişilerden talep gelmeden de olması gereken faaliyetlerini başlatıp, sürdürülmesi için gerekenin yapılması için kitleleri organize eder.
Lider, kendi bakış açısı ve hedeflediği faaliyetlere göre bunu çok başarılı bir şekilde aktarabilir. İletişim becerileri çok güçlüdür. Dolayısıyla diğer kişiler, liderlerinde kendi söylemek ve yapmak istediklerini bulurlar. Liderin görüş açısı herkesin görüşünü temsil eder.
Liderler, risk alabilen kişilerdir. Bir şeye karar verdiklerinde o kararın olumlu ve olumsuz sonuçlarını göğüsleyebilecek ve yeni kararlarla hedeflerini yeniden yönetebilecek görüşe sahiplerdir.
Liderler, diğerlerinin aklına ve fikirlerine önem verir. Onları dinlemek için çaba sarf eder ve fikirleri önemser. Fakat sonuçta tüm dinlediklerini ve izlenimlerini kendi akıl süzgecinden geçirerek kendilerine göre bir karar alırlar. Liderler için her birey belirli bir potansiyele sahiptir, herkesin güçlü bir aklı vardır. Liderler sadece kendi akıllarıyla, kendi istedikleriyle hareket etmemeyi bilirler.
Lider bir kişi karizmatiktir. Karizmatik kişilik, diğerlerine örnek olan ve tutarlı davranışlar sergileyen, isabetli kararlarıyla, etkileşimde bulunduğu grubun hedeflerini gerçekliğe taşıyandır.
Özgüveni yerinde davranışlar sergileyerek etrafındakilere örnek olur. Kimliğinin ve kişiliğinin farkındadır. Kendi fikirlerini önemser ve kendi doğrularıyla hareket ederken, çevresindekilerin de ihtiyaçlarını hesaba katar.
GÜNÜMÜZDE LİDERLİK
Liderlik kavramı özellikle son birkaç yılda adından sıklıkla söz ettirmektedir. “Liderlik” yüzyıllardır tartışma konusu olan bir kavram olması ve beraberinde getirdiği sürekli tartışılan bir gündemle günümüze kadar gelmiştir : “ Lider doğulur mu? ”, “ Lider olunur mu? ” Bu sorular birçok araştırmaya konu olmuş, liderliğin temel araştırma alanlarını oluşturmuştur. Liderlik sosyal bir olgu olması bakımından sürekli kendini tanımını yenileyen bir kavramdır. Liderlik günümüzde, günümüzün teknolojik gelişmeleriyle birlikte yeniden anlamlandırılmakta ve tanımlanmaktadır. Özellikle kurumsal yapılarda, kurumun gelişmesi ve değişmesi için gerekli atılımların yapılması, kurumdaki tüm grupların gerekli şekillerde işlevini yerine getirmesi için liderlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte, günümüzden geleceğe sorulması gereken en önemli güncel soru:
“Bu yüzyılda, bu kurumsal dünyada lider / liderlik nasıl olmalıdır?”
Günümüzde liderlik; “ben” bakış açısının “biz” bakış açısına evrildiği, “kendine fayda”nın, “bütüne fayda”da anlam kazandığı, “dünyadaki en iyi kişi olmak” anlayışı yerine “dünya için en iyi olmak” anlayışının ön plana çıktığı bir yaklaşımı gerekli görmektedir. Bu tanımında içerdiği gibi eskinin narsistik liderlik anlayışı yerine, günümüzün bütüne faydalı liderliği ön plana çıkmıştır.
DÖNÜŞÜMSEL LİDERLİK
Bu liderlik türü günümüzde dönüşümcü liderlik olarak tanımlanmaktadır. Dönüşümcü liderler, çevrelerini değiştirebilen, etkileyebilen liderlerdir. Bu liderler çevresel
durumlara tepkiden ziyade, aynı zamanda yeni bir çevre yaratırlar. Liderler ortak bir amaca hizmet etmek için grubu harekete geçirenlerdir. Günümüzün dönüşümcü liderlik anlayışı, eğer liderlik toplumca bir amaca hizmet etmiyorsa hiçbirşeydir düşüncesiyle eşdeğer kabul edilir. Bu durumda dönüşümsel liderlikte toplumun ahlakı, düşünceleri, değer yargıları, istekleri, ihtiyaç duydukları, tümüyle izlenmesi ve takip edilmesi gereken şeylerdir. Lider toplumun tümünü harekete geçiren, hedeflerin sonuca ulaşmasında diğerlerine görevler verendir.
Dönüşümcü liderlerin etik fikirlerin ve uygulamaların gelişmesine, ilerlemesine, değer kazanmasına yardımcı olmaları gerekir. Bu hedeflerin grup içerisinde uygulamaya geçmesinde net bir şekilde ve sürekli olarak vurgulanmaları gerekir ve grubun bütün üyeleri tarafından paylaşılmış olan ahlakî standartları kapsayan bir kurum kültürün gelişmesine ve uygulanmasına yardımcı olmalıdır. Liderler gruplara neyin doğru, iyi ve önemli sayıldığını fark etmelerini sağlarlar, kendilerini izleyenlerin ihtiyaçlarını karşılarlar, kendisine tabi olan kişilerin ahlakî olgunluklarını geliştirirler ve gerçekten grubun tümden iyiliğini düşündüklerini ve geliştirdiklerini vurgularlar.
LİDERLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
*Liderlerin en önemli özelliği gerçekleşmesi gereken hedefler doğrultusunda grubu harekete geçirmeleridir. Adalet, eşitlik, doğruluk, kararlılık gibi temel öğelere sadık kalmalarıdır.
*Liderler yeni liderlerin yaratıcısıdır. Değişim tek bir liderle olmaz, liderin diğer grupları harekete geçirebilmesi için yeni liderler keşfetmesi gerekir.
*Liderin ulaşılması gereken hedefte yapılacak olanlara, kendine ve lideri olduğu grubun yapabileceklerine inanması gerekir. Kendisine ve gruba güvenmelidir.
*İletişimin doğru gerçekleşmesi bir liderin sahip olması gereken en temel özelliği olmalıdır. Vizyonu ve geleceği tanımlamak için iyi bir iletişim şarttır.
*Liderin yapacakları ile yaptıkları birbirini izlemelidir. Özü ve sözü bir olmalıdır.
*İyi bir lider risk alabilmeli, risk faktörlerini iyi yönetebilmelidir. Belirsizlik anlarında örgütün yararına olabilecek kararları alabilmelidir.
*İyi bir lider grubu motive etmek konusunda gerekli adımları atabilmeli ve grubun ataletini iyi yönetebilmelidir.
*Lider, grubun gelişimine katkı sağlamalı, tek tek kişilerin ve tümden grubun ihtiyaçlarına da odaklanmalıdır.
*Lider, kişileri kontrol etmez, onlara güven aşılar. Grubun iradesi, liderin iradesi birdir. Hedefler aynıdır ve içtendir.
*Liderin tüm grup adına bir niyeti vardır. Lider, bu niyetin gerçekleşmesi için gerekli motivasyonun düşmesine izin vermez.
Günümüzde, yapılan birçok araştırma ile liderliğin öğrenilebilecek bir şey olduğunu varsayabiliriz. Fakat bunun için eski yöneticilik alışkanlıklarının değiştirilebilmesi ve niyetin, kitleyi gerçek ve gelecekle ilgili hedeflere ulaştırabilmek niyetinde olunması gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Liderlik Psikolojisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Gülçin DÖNMEZ FİDAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Gülçin DÖNMEZ FİDAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
