Bayramlar, çocuğun kişilik inşasında çok önemlidir. Nasıl ki beden inşa edildiği esnada kemikler dokular oluşurken anne babanın çocuğu sağlıklı beslemesini sağlaması önemliyse, kişilik de karakter de inşa edilmektedir bu süreçte.

Kişiliğin inşasında özellikle 0-6 yaş çok önemlidir. Psikoloji dünyasında; düşünce, duygu ve davranışlar burada büyük rol oynamaktadır. Son yapılan çalışmalarda bunlara değerler kavramı da eklenmiştir, bu kavram genetik olarak değil sonradan sosyal öğrenme ile ortaya çıkmaktadır. Kişiliğin oluşumu %30 genlerle iken, kalan %70 ise çevreden gelen etkenlerle oluşmaktadır. Burada da bayramlar önemli bir yer tutmaktadır.

Bayramlar, çocuğun gelişen ruhunda çocuğa özel davranılan, onun öne çıkarıldığı bir bayramdır. Çocukta böylelikle aidiyet duygusu öne çıkar ve kendine değer verildiğini hisseder. Herkesin, ‘’Nerede o eski bayramlar?’’ dediği aslında eskiden bayramların güzel olmasının yanında kendi çocukluğundaki bayramları özlemesi yatar; çünkü kendisi orada çocuktur ve çocuk olarak bayramda özel hissetmenin özlemini duyar.

Kurban ibadeti anlatılırken, çocuğun yeni bir soru sormasına zemin hazırlamayacak şekilde anlatılmalı, mesele en sade ifadelerle dile getirilmelidir. Çocuğun korunmasına gayret ederken hakikatleri saptırmamaya özen göstermeli, onun dünyasında çatışma ve nefret doğurmayacak şekilde bir dil kullanılmalıdır.

‘’Kurban bayramını çocuklara nasıl anlatmalıyız?’’ sorusu için öncelikle çocukların yaş gruplarına göre farklı açıklamalarda bulunulmalı. Okul öncesi döneminde ise bayramın eğlenceli kısmı gösterilmeli. İbrahim (as.) kıssasını bu dönemde anlatmamalı çünkü beyin gelişimi açısından durumun hikmetini henüz anlayacak yaşta değildir, onda yalnızca korku oluşturabilir. Ayrıca, ekranlara da son derece dikkat edilmeli, oradan da okul öncesi çocuğu ayrıntılı kısımlara maruz kalmamalıdır.

Okul öncesi dönemindeki çocuk eğer bir şekilde kurbanın ayrıntılarına maruz kalmışsa ‘’Aman, sakın bakma’’ vs. gibi tepkilerde çocuğun kafası karışır. Sakince tepki vermeden çocuk oradan uzaklaştırılmalıdır. 6 yaşa kadar soyut kavramlar gelişmez, bu durumda çocuk anne-babanın tepkisine bakar. Tepki doğal bir ritüelse çocuk da normal karşılar.

Bayramlarda kurban çocuğa şu şekilde anlatılabilir: ‘’Bak biz et yiyebiliyoruz ama et yiyemeyen insanların bu ihtiyaçlarının karşılanması için dinimiz kurbanı ibadet olarak görmüş ve bunu hayvanlara acı çektirmeden güzel bir şekilde yapılmasını emrediyor’’.

7-12 yaş arası çocuklar yine bayramın hazırlık ve eğlencesine dâhil edilmeli. Kurban kesimine kesimhaneye gidebilir, oradaki koç, inek, koyun görebilir ancak başın kesildiği anı görmemelidir. Çocuk ne kadar doğayla iç içe normal hayatta, ne derece maruz kalmakta bunlar da önemli bu yaş grubu için. Şehirde büyüyen ve kırsalda büyüyenlerde durum farklı olacaktır.

12 yaş ve üzeri çocuklarla kurbanın her anını paylaşabilir, kıssa anlatılabilir, tevhid inancının Allah’a teslim olmakla ilgili olduğu anlatılabilir, hayatın içinden örnekler vererek ifade edilebilir.

Sosyal dokuyu güçlendiren bir bağdır bayramlar, bayramlardaki ritüeller. Kurban bayramını et bayramı yerine paylaşım bayramı olarak anlatmalı.

Paylaşmayı, toplumun dezavantajlı insanlarını düşünmeyi unutmayalım, 3’te 1 kuralını bozmayalım.

Herkes için bayrama dönüşebilecek nice kurban bayramları diliyorum.

Sağlık ve sevgi ile…