Obsesif Kompulsif Bozukluk (Okb) Nedir?
"OKB" (Obsesif Kompulsif Bozukluk) psikolojik bir hastalıktır ve obsesyonlar ve kompulsiyonlar olarak bilinen belirli semptomları içerir.
OKB, kişinin yaşamını olumsuz etkileyebilecek tekrarlayan, istenmeyen ve zorlayıcı düşüncelerle (obsesyonlar) ve bu düşünceleri bastırmak veya önlemek için yapılan tekrarlayıcı davranışlarla (kompulsiyonlar) karakterizedir.
Obsesyonlar, kişinin kontrol edemediği, sürekli zihinde tekrar eden ve rahatsız edici düşüncelerdir. Bu düşünceler genellikle gerçekçi olmayabilir, ancak kişi onları sürekli olarak deneyimler ve bu düşüncelerden kurtulmak zor olabilir. Genellikle karşımıza çıkan obsesyon türleri bunlardır:
1. Kirlilik Obsesyonları: Sürekli olarak mikrop kapma veya hastalık bulaşma korkularıyla zihin dolması. Bu kişiler, sık sık ellerini yıkama veya temizlikle ilgili kompulsiyonlar geliştirebilirler.
2. Zarar Verme Korkusu: Sevdiklerine zarar verme korkusu veya başkalarına yönelik şiddet düşünceleriyle obsesif bir şekilde meşgul olma. Bu tür obsesyonlara sahip kişiler, evde keskin nesneleri gizleme veya dışarı çıkmaktan kaçınma gibi kompulsiyonlar yaşayabilirler.
3. Simetri ve Düzene Takıntı: Her şeyin düzgün ve simetrik olması gerektiği düşüncesiyle obsesif bir şekilde takılmak. Bu kişiler, nesneleri belirli düzene göre düzenleme veya tekrar tekrar sayma gibi kompulsiyonlar geliştirebilirler.
4. Dini veya Ahlaki Korkular: Tanrı'ya veya dini inançlara karşı suç işleme korkusu veya ahlaki değerlerle uyumsuz düşme korkusuyla obsesif düşünceler yaşama. Bu tür obsesyonlar, sürekli dua etme veya tövbe etme gibi ritüelleri gerçekleştirme kompulsiyonlarına yol açabilir.
5. Cinsel Obsesyonlar: Uygunsuz veya zarar verici cinsel düşüncelerle sürekli meşgul olma korkusu. Bu tür obsesyonlar, tekrarlayan zihinsel kontrol etme davranışları veya cinsel içerikli zihinsel kompulsiyonları tetikleyebilir.
6. Mükemmeliyetçilik: Her zaman mükemmel olma ihtiyacı ve herhangi bir hatanın kabul edilemez olduğu düşüncesiyle obsesif bir şekilde meşgul olma. Bu obsesyonlar, sürekli kontrol etme, tekrar tekrar yapma veya bitirilmiş bir işi sürekli düzeltme gibi kompulsiyonlara yol açabilir.
Kompulsiyonlar, obsesyonları gidermeye veya azaltmaya yönelik olarak tekrarlayan davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Kompulsiyonlar, kişilerin obsesyonlardan geçici olarak kurtulma veya kaygılarını azaltma çabasıdır. Ancak, bu kompulsiyonlar genellikle geçici bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede OKB semptomlarını artırabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir. Yaygın olarak karşımıza çıkan kompulsiyon örnekleri;
1. El Yıkama: Mikrop veya kirlilik korkusu nedeniyle tekrarlayan şekilde elleri yıkama. Bu kişiler, normalden çok daha sık veya belirli ritüellere göre ellerini yıkama ihtiyacı hissedebilirler.
2. Sayma: Belirli nesneleri, adımları veya eylemleri sürekli olarak tekrar ederek sayma. Örneğin, tekrar tekrar sayarak kapıyı kontrol etme veya bir şeyleri belirli sayıda yapma.
3. Kontrol Etme: Evdeki ocakları, kapıları, kilitleri veya diğer eşyaları sürekli olarak kontrol etme ihtiyacı. Kişi, bu kontrol ritüellerini gerçekleştirmeden evden ayrılmakta zorlanabilir.
4. Düzeltememe Korkusu: Her şeyin düzgün ve simetrik olması gerektiği düşüncesiyle sürekli olarak nesneleri düzeltme veya düzenleme ihtiyacı.
5. İlgisizlik: Obsesyonlarını azaltmak için zihni belirli bir şey üzerine yoğunlaştırma ihtiyacı. Bu, rahatsız edici düşüncelerden kaçınmak için sürekli olarak başka şeyler yapma ihtiyacı anlamına gelebilir.
6. Düzgünleştirme: Bir şeyleri düzgün veya mükemmel hale getirme ihtiyacı. Örneğin, defterdeki yazıları tekrar tekrar silip yeniden yazma.
7. Toplama veya Biriktirme: Değerli olmayan nesneleri, örneklemeleri veya görselleri sürekli biriktirme veya saklama ihtiyacı. Bu kişiler, nesneleri çöpe atmakta veya onlardan ayrılmakta güçlük çekebilirler.
8. Sırasıyla Yapma: Belirli eylemleri belirli bir sıraya göre yapma ihtiyacı. Bu tür kompulsiyonlar, günlük rutinleri belirli bir sıraya göre takip etme veya belirli düzenlemeleri sırasıyla yapma şeklinde olabilir.
9. Dua Etme veya Tövbe Etme: Dini veya ahlaki obsesyonları hafifletmek için tekrarlayan şekilde dua etme veya tövbe etme ihtiyacı.
OKB'nin (Obsesif Kompulsif Bozukluk) kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, birkaç faktörün bir araya gelmesinin bu bozukluğun oluşumunda rol oynadığı düşünülmektedir. Potansiyel etkenler arasında genetik yatkınlık, biyolojik faktörler, çevresel etkiler ve nörokimyasal değişiklikler yer alır. OKB'nin oluşumunda etkili olduğu düşünülen bazı faktörler:
Genetik Yatkınlık: Ailede OKB öyküsü olan kişilerde, OKB geliştirme riski daha yüksek olabilir. Genetik faktörlerin, OKB'nin beyindeki sinirsel iletimi düzenleyen bazı nörokimyasalları etkileyerek hastalığın oluşumuna katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.
Beyin Kimyası: Serotonin adı verilen bir nörotransmitter, beynin duygu, düşünce ve davranışlarını düzenlemede önemli bir rol oynar. Serotonin dengesizlikleri, OKB semptomları ile ilişkilendirilmiştir. Beyindeki serotonin düzeyleri düzensiz olduğunda, obsesyonlar ve kompulsiyonlar ortaya çıkabilir.
Stres: Çocuklukta veya yetişkinlikte travmatik olaylar, uzun süreli stres veya olumsuz yaşam olayları OKB riskini artırabilir. Stres, beyindeki kimyasal dengesizlikleri tetikleyebilir ve OKB semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
Öğrenme ve Davranışsal Faktörler: Bazı durumlarda, obsesyonlar ve kompulsiyonlar, kişinin belirli bir deneyim veya olayla bağlantılı olarak öğrenilmiş olabilir. Örneğin, bir kişi, tekrarlayan el yıkama davranışının hastalık bulaşma korkusunu azalttığını fark ederek bu davranışı alışkanlık haline getirebilir.
Bazal Gangliyonlar İle İlgili Anormallikler: Beyinde bazal gangliyonlar olarak adlandırılan bölgede anormalliklerin OKB ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Bu bölgeler, hareket, duygu ve düşünceleri düzenleyen karmaşık bir beyin ağıdır.
Her OKB vakası benzersizdir ve birçok faktörün kombinasyonu, hastalığın oluşumunda rol oynar. Ancak bu faktörlerin tam olarak nasıl etkileşime girdiği henüz tam olarak anlaşılmamıştır. Önemli olan, OKB'nin tedavi edilebilir bir durum olduğu ve uzman bir sağlık profesyonelinin doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle OKB semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabileceğidir.
OKB'nin (Obsesif Kompulsif Bozukluk) tedavisi, genellikle bir terapist veya psikiyatr tarafından yönlendirilen kombine tedavi yaklaşımlarıyla başarılı bir şekilde yönetilebilir. Tedavi, OKB semptomlarına neden olan obsesyonları ve kompulsiyonları anlamayı, azaltmayı ve yönetmeyi hedefler. İşte OKB'nin tedavi yöntemlerinin ana hatları:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): OKB'nin birinci basamak tedavi yöntemi BDT'dir. BDT, hastanın obsesyonlarını ve kompulsiyonlarını anlamasına, düşünce kalıplarını belirlemesine ve bunları değiştirmesine yardımcı olur. BDT aynı zamanda kişiye, obsesyonlar ve kompulsiyonlarla başa çıkmak için daha sağlıklı ve etkili stratejiler geliştirmeyi öğretir.
2. İlaç Tedavisi: Bazı vakalarda, OKB semptomlarının şiddetini azaltmak için antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) olarak adlandırılır ve beyindeki serotonin düzeylerini düzenlemeye yardımcı olurlar. Psikiyatrist tarafından reçete edilen ilaç tedavisi, BDT ile birlikte kullanılabilir ve semptomların kontrol altına alınmasına katkıda bulunabilir.
3. Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (MBTO): Bu, BDT'nin bir parçası olan bir tedavi yaklaşımıdır. Maruz bırakma, kişiyi obsesyonlarının tetiklediği korkutucu veya kaygı verici durumlara maruz bırakmayı içerir. Tepki önleme ise bu durumlara yönelik alışkanlık haline gelmiş kompulsiyonları engellemeyi içerir. Bu şekilde, kişi korktuğu durumlarla yüzleşir ve obsesyonların tetiklediği kompulsiyonları gerçekleştirmekten kaçınır.
4. Destek Grupları: OKB ile başa çıkmak için destek gruplarına katılmak, kişilere benzer deneyimleri olan diğerleriyle iletişim kurma ve bilgi paylaşma fırsatı sunabilir. Destek grupları, kişilerin OKB semptomlarıyla daha iyi başa çıkmasına ve motivasyonlarını artırmalarına yardımcı olabilir.
Tedavi, bireyin durumuna ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bazı kişiler için tedavi iyi sonuçlar verirken, diğerleri için daha uzun sürebilir. Önemli olan, tedavinin düzenli bir şekilde devam edilmesi ve profesyonel bir sağlık uzmanı tarafından yönlendirilmesidir. Eğer OKB semptomları yaşıyorsanız, bir psikoterapistten ve psikiyatristten yardım almak önemlidir.
Psikoterapist Furkan BAYRAM
OKB, kişinin yaşamını olumsuz etkileyebilecek tekrarlayan, istenmeyen ve zorlayıcı düşüncelerle (obsesyonlar) ve bu düşünceleri bastırmak veya önlemek için yapılan tekrarlayıcı davranışlarla (kompulsiyonlar) karakterizedir.
Obsesyonlar, kişinin kontrol edemediği, sürekli zihinde tekrar eden ve rahatsız edici düşüncelerdir. Bu düşünceler genellikle gerçekçi olmayabilir, ancak kişi onları sürekli olarak deneyimler ve bu düşüncelerden kurtulmak zor olabilir. Genellikle karşımıza çıkan obsesyon türleri bunlardır:
1. Kirlilik Obsesyonları: Sürekli olarak mikrop kapma veya hastalık bulaşma korkularıyla zihin dolması. Bu kişiler, sık sık ellerini yıkama veya temizlikle ilgili kompulsiyonlar geliştirebilirler.
2. Zarar Verme Korkusu: Sevdiklerine zarar verme korkusu veya başkalarına yönelik şiddet düşünceleriyle obsesif bir şekilde meşgul olma. Bu tür obsesyonlara sahip kişiler, evde keskin nesneleri gizleme veya dışarı çıkmaktan kaçınma gibi kompulsiyonlar yaşayabilirler.
3. Simetri ve Düzene Takıntı: Her şeyin düzgün ve simetrik olması gerektiği düşüncesiyle obsesif bir şekilde takılmak. Bu kişiler, nesneleri belirli düzene göre düzenleme veya tekrar tekrar sayma gibi kompulsiyonlar geliştirebilirler.
4. Dini veya Ahlaki Korkular: Tanrı'ya veya dini inançlara karşı suç işleme korkusu veya ahlaki değerlerle uyumsuz düşme korkusuyla obsesif düşünceler yaşama. Bu tür obsesyonlar, sürekli dua etme veya tövbe etme gibi ritüelleri gerçekleştirme kompulsiyonlarına yol açabilir.
5. Cinsel Obsesyonlar: Uygunsuz veya zarar verici cinsel düşüncelerle sürekli meşgul olma korkusu. Bu tür obsesyonlar, tekrarlayan zihinsel kontrol etme davranışları veya cinsel içerikli zihinsel kompulsiyonları tetikleyebilir.
6. Mükemmeliyetçilik: Her zaman mükemmel olma ihtiyacı ve herhangi bir hatanın kabul edilemez olduğu düşüncesiyle obsesif bir şekilde meşgul olma. Bu obsesyonlar, sürekli kontrol etme, tekrar tekrar yapma veya bitirilmiş bir işi sürekli düzeltme gibi kompulsiyonlara yol açabilir.
Kompulsiyonlar, obsesyonları gidermeye veya azaltmaya yönelik olarak tekrarlayan davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Kompulsiyonlar, kişilerin obsesyonlardan geçici olarak kurtulma veya kaygılarını azaltma çabasıdır. Ancak, bu kompulsiyonlar genellikle geçici bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede OKB semptomlarını artırabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir. Yaygın olarak karşımıza çıkan kompulsiyon örnekleri;
1. El Yıkama: Mikrop veya kirlilik korkusu nedeniyle tekrarlayan şekilde elleri yıkama. Bu kişiler, normalden çok daha sık veya belirli ritüellere göre ellerini yıkama ihtiyacı hissedebilirler.
2. Sayma: Belirli nesneleri, adımları veya eylemleri sürekli olarak tekrar ederek sayma. Örneğin, tekrar tekrar sayarak kapıyı kontrol etme veya bir şeyleri belirli sayıda yapma.
3. Kontrol Etme: Evdeki ocakları, kapıları, kilitleri veya diğer eşyaları sürekli olarak kontrol etme ihtiyacı. Kişi, bu kontrol ritüellerini gerçekleştirmeden evden ayrılmakta zorlanabilir.
4. Düzeltememe Korkusu: Her şeyin düzgün ve simetrik olması gerektiği düşüncesiyle sürekli olarak nesneleri düzeltme veya düzenleme ihtiyacı.
5. İlgisizlik: Obsesyonlarını azaltmak için zihni belirli bir şey üzerine yoğunlaştırma ihtiyacı. Bu, rahatsız edici düşüncelerden kaçınmak için sürekli olarak başka şeyler yapma ihtiyacı anlamına gelebilir.
6. Düzgünleştirme: Bir şeyleri düzgün veya mükemmel hale getirme ihtiyacı. Örneğin, defterdeki yazıları tekrar tekrar silip yeniden yazma.
7. Toplama veya Biriktirme: Değerli olmayan nesneleri, örneklemeleri veya görselleri sürekli biriktirme veya saklama ihtiyacı. Bu kişiler, nesneleri çöpe atmakta veya onlardan ayrılmakta güçlük çekebilirler.
8. Sırasıyla Yapma: Belirli eylemleri belirli bir sıraya göre yapma ihtiyacı. Bu tür kompulsiyonlar, günlük rutinleri belirli bir sıraya göre takip etme veya belirli düzenlemeleri sırasıyla yapma şeklinde olabilir.
9. Dua Etme veya Tövbe Etme: Dini veya ahlaki obsesyonları hafifletmek için tekrarlayan şekilde dua etme veya tövbe etme ihtiyacı.
OKB'nin (Obsesif Kompulsif Bozukluk) kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, birkaç faktörün bir araya gelmesinin bu bozukluğun oluşumunda rol oynadığı düşünülmektedir. Potansiyel etkenler arasında genetik yatkınlık, biyolojik faktörler, çevresel etkiler ve nörokimyasal değişiklikler yer alır. OKB'nin oluşumunda etkili olduğu düşünülen bazı faktörler:
Genetik Yatkınlık: Ailede OKB öyküsü olan kişilerde, OKB geliştirme riski daha yüksek olabilir. Genetik faktörlerin, OKB'nin beyindeki sinirsel iletimi düzenleyen bazı nörokimyasalları etkileyerek hastalığın oluşumuna katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.
Beyin Kimyası: Serotonin adı verilen bir nörotransmitter, beynin duygu, düşünce ve davranışlarını düzenlemede önemli bir rol oynar. Serotonin dengesizlikleri, OKB semptomları ile ilişkilendirilmiştir. Beyindeki serotonin düzeyleri düzensiz olduğunda, obsesyonlar ve kompulsiyonlar ortaya çıkabilir.
Stres: Çocuklukta veya yetişkinlikte travmatik olaylar, uzun süreli stres veya olumsuz yaşam olayları OKB riskini artırabilir. Stres, beyindeki kimyasal dengesizlikleri tetikleyebilir ve OKB semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
Öğrenme ve Davranışsal Faktörler: Bazı durumlarda, obsesyonlar ve kompulsiyonlar, kişinin belirli bir deneyim veya olayla bağlantılı olarak öğrenilmiş olabilir. Örneğin, bir kişi, tekrarlayan el yıkama davranışının hastalık bulaşma korkusunu azalttığını fark ederek bu davranışı alışkanlık haline getirebilir.
Bazal Gangliyonlar İle İlgili Anormallikler: Beyinde bazal gangliyonlar olarak adlandırılan bölgede anormalliklerin OKB ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Bu bölgeler, hareket, duygu ve düşünceleri düzenleyen karmaşık bir beyin ağıdır.
Her OKB vakası benzersizdir ve birçok faktörün kombinasyonu, hastalığın oluşumunda rol oynar. Ancak bu faktörlerin tam olarak nasıl etkileşime girdiği henüz tam olarak anlaşılmamıştır. Önemli olan, OKB'nin tedavi edilebilir bir durum olduğu ve uzman bir sağlık profesyonelinin doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle OKB semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabileceğidir.
OKB'nin (Obsesif Kompulsif Bozukluk) tedavisi, genellikle bir terapist veya psikiyatr tarafından yönlendirilen kombine tedavi yaklaşımlarıyla başarılı bir şekilde yönetilebilir. Tedavi, OKB semptomlarına neden olan obsesyonları ve kompulsiyonları anlamayı, azaltmayı ve yönetmeyi hedefler. İşte OKB'nin tedavi yöntemlerinin ana hatları:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): OKB'nin birinci basamak tedavi yöntemi BDT'dir. BDT, hastanın obsesyonlarını ve kompulsiyonlarını anlamasına, düşünce kalıplarını belirlemesine ve bunları değiştirmesine yardımcı olur. BDT aynı zamanda kişiye, obsesyonlar ve kompulsiyonlarla başa çıkmak için daha sağlıklı ve etkili stratejiler geliştirmeyi öğretir.
2. İlaç Tedavisi: Bazı vakalarda, OKB semptomlarının şiddetini azaltmak için antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) olarak adlandırılır ve beyindeki serotonin düzeylerini düzenlemeye yardımcı olurlar. Psikiyatrist tarafından reçete edilen ilaç tedavisi, BDT ile birlikte kullanılabilir ve semptomların kontrol altına alınmasına katkıda bulunabilir.
3. Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (MBTO): Bu, BDT'nin bir parçası olan bir tedavi yaklaşımıdır. Maruz bırakma, kişiyi obsesyonlarının tetiklediği korkutucu veya kaygı verici durumlara maruz bırakmayı içerir. Tepki önleme ise bu durumlara yönelik alışkanlık haline gelmiş kompulsiyonları engellemeyi içerir. Bu şekilde, kişi korktuğu durumlarla yüzleşir ve obsesyonların tetiklediği kompulsiyonları gerçekleştirmekten kaçınır.
4. Destek Grupları: OKB ile başa çıkmak için destek gruplarına katılmak, kişilere benzer deneyimleri olan diğerleriyle iletişim kurma ve bilgi paylaşma fırsatı sunabilir. Destek grupları, kişilerin OKB semptomlarıyla daha iyi başa çıkmasına ve motivasyonlarını artırmalarına yardımcı olabilir.
Tedavi, bireyin durumuna ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bazı kişiler için tedavi iyi sonuçlar verirken, diğerleri için daha uzun sürebilir. Önemli olan, tedavinin düzenli bir şekilde devam edilmesi ve profesyonel bir sağlık uzmanı tarafından yönlendirilmesidir. Eğer OKB semptomları yaşıyorsanız, bir psikoterapistten ve psikiyatristten yardım almak önemlidir.
Psikoterapist Furkan BAYRAM
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Obsesif Kompulsif Bozukluk (Okb) Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Furkan BAYRAM'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Furkan BAYRAM'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
obsesif kompulsif bozukluk, cinsel obsesyonlar, kirlilik obsesyonu, takıntı, takıntılı düşünceler, sürekli kontrol etme, aşırı düzen, titizlik, düzen takıntısı, simetri hastalığı, vesvese, dini obsesyon, kompulsiyon
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
