2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dünyanın En Ünlü Psikoaktif Maddesi Kafein!
MAKALE #20039 © Yazan Dyt.Ayşegül YILMAZ | Yayın Kasım 2018 | 4,911 Okuyucu
Kafein, dünyada en az 60’tan fazla türde bitkinin meyvesi, tohumu ve/veya yaprağında doğal olarak bulunan, beyni uyaran maddelerden olarak bilinen alkoloid grubu bir organik bileşiktir. Sinir sistemi üzerinde uyarıcı bir etkiye sahiptir. Bu da beynin daha hızlı ve daha net düşünceler üretmeye, yorgunluk hissini azaltmaya ve egzersiz performansını iyileştirmeye yardımcı bir etki oluşturur.

Çay ve kahve, dünyada sudan sonra en çok tüketilen içeceklerdir. Güne çay veya kahveden biri ile başlıyor ve başka türlü kendime gelemiyorum diyorsanız bir kafein-seversiniz. Çünkü hemen her gün birini tükettiğimiz çay, kahve, meşrubat veya çikolata çeşitlerinin her biri birer kafein kaynağı. Azı karar çoğu zarar bir bileşik olan kafeini ne kadar tanıyorsunuz? Düzenli ve kontrollü tüketici olmanın faydaları ve aşırı tüketimin zararlarının neler olduğunu biliyor musunuz?

Besinlerin kafein içerikleri, tüketilen içeceğin veya yiyeceğin çeşidine, miktarına ve hazırlama yöntemine bağlı olarak değişmektedir. Çaya göre %50 -70 oranında daha fazla kafein içeren kahve ana kafein kaynağıdır. Kahve, kafein haricinde yaklaşık 400 kimyasal bileşen, eser miktarda antioksidan ve niasin bulunurken ayrıca çeşitli mineraller, tanen ve karamelize olmuş şeker de içerir. Kahvenin kendisi kalori içermez ancak süt, krema ve şeker eklemesiyle yüksek kalorili bir içecek haline dönüşebilmektedir. Aynı şekilde eğer çaya süt veya şeker gibi enerji içeren bir ilave yapmazsanız çaydan kalori almazsınız, ama kafeinin çaydaki formu teini alırsınız.

Kafein tüketimi, kafeinin kaynağı, kafeini tüketen kişinin yaşı, cinsi, beslenme durumu, alışkanlıkları ve iklim gibi birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Erişkinlerin kafeini daha çok çay ve kahveden, çocuklar ve ergenlerin ise kolalı içecekler ve buzlu çaydan aldıkları bilinmektedir. Çocukların diyetlerinde kafein bulunması gerekmez. Çocuklarda kafein kullanımı, sinirlilik, uyku problemleri, agresiflik, dikkat eksikliği ve davranış sorunlarına neden olabilir.

Kafein, merkezi sinir sistemini, kalbi, kasları ve tansiyonu kontrol eden merkezlerini uyararak çalışır. Ağız yoluyla alındıktan 15- 45 dakika sonra kan plazma seviyesi tepe noktasına ulaşır. Kafeinin kana geçişi için yutulması şart değildir. Kana girmek için mide ve bağırsaklardan geçmesi gerekmez. Yanakların iç kısmı ve ağız tabanından (bukkal mukoza) emilebilir. Vücuda alınan kafeinin ortalama 4,9 saatlik yarılanma süresi vardır. Kafein kan dolaşımında ya da vücutta birikmez, alındıktan 4- 6 saat sonra vücuttan atılır. Başka bir ifadeyle, şimdi 100 mg kafein içeren bir içecek tüketirseniz en geç bir saat içinde tamamı kana geçecektir, kandaki seviyesi yaklaşık 5 saat sonra yarıya düşecek ve idrarla atımı başlayacaktır. Kafeinin vücuttan atılması için geçen süre hamilelerde artar ve 11 saate kadar çıkabilir.

Sigara içme, kafein metabolizmasını hızlandırabilirken, oral kontraseptifler ( doğum kontrol hapları) kafeinin daha uzun bir süre vücutta tutulmasına (kafeinin yarı ömrünü iki katına çıkarmak gibi) neden olur.

Kafein metabolizması karaciğerde gerçekleşir. Esas yol paraksantine dönüştürülerek idrarla atılır ancak farklı metabolizma ürünleri (teofilin, ürik asit ve urasil) olarak atıldığı görülür. Hatta anne sütü bile bir atım yoludur.

Kafeinin Yararları Nelerdir?
• Metabolik hızı ve yağ yıkımını en iyi uyaran organik bileşiklerden biri olan kafein, beyaz yağ dokusunda bulunan ve yağ yakımını düzenleyen ana faktörü artırır. Beraberinde kafein alımı sempatik sinir sistemini uyararak beyaz yağ dokusundaki reseptörleri aktif hale getirir. Bu da yağ yakımını uyarıcı bir etki gösterir. Yapılan bir çalışmada 100 mg kafeinin enerji harcamasını 36,5 kkal artırdığı gözlenmiştir.
• Beyinde salgılanan adenozinin kan damarlarını genişletici özelliktedir. Kafein de bu genişlemeyi engelleyerek damar kaynaklı baş ağrılarının giderilmesinde etkilidir.
• Kafein alımıyla hipofiz bezi, böbrek üstü bezlerini adrenalin salgılanması için uyararak solunum yolunun genişlemesini sağlar. Bu yolla astım krizlerini azaltıcı bir etkiye sahiptir.
• Alkole bağlı siroz ve karaciğer kanseri riskini azaltmaktadır. Kahve tüketiminin karaciğer hasarına yol açan serum y-glutamil transferaz enzim düzeyinin azalmasını desteklediği, böylece karaciğer koruyucu etkili olduğu yapılan bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.
• Kas koordinasyonunu ve gücü artırır.
• Kulak çınlamasını önler.
• Geç yorulmayı sağlar. Yorgunluğun başlangıcını geciktirmek, kafeinin en belirgin etkisidir.
• Kafeinli kahve tüketimi, kadınlarla yapılan çalışmalarda gut hastalığı riskine karşı koruyucu etkili olmuştur.. Ancak çaydaki kafein bu konuda etkili bulunmamıştır.
• 3700 kişiden oluşan bir kohort çalışması, günde 2 - 3 bardak kafeinli kahve içenlerde erektil disfonksiyon riskinin daha düşük olduğunu göstermiştir. Sağlıklı, kilolu ve yüksek tansiyon problemi olan erkeklerde erektil fonksiyon üzerinde olumlu sonuçlar gözlenirken, diyabetik erkeklerde yardımcı olmamıştır.
• Kafeinin kimyasal yapısı, astım hastalarının tedavisinde kullanılan teofilin isimli ilaç ile benzerdir. Uyarıcı etkisi nedeniyle astım, prematüre apnesi ve branko pulmonari displesi gibi hastalıkların tedavisinde destekleyici olduğu rapor edilmiştir. Ancak, kafeinin etkileri, teofiline göre daha kısa ömürlüdür ve sadece 4 saate kadar sürer.
• Kafeinin solunum yolları açabileceğini ve hırıltı, öksürük ve nefes darlığı gibi bronşit belirtilerini azaltabildiğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
• Günlük iki - üç fincan kahve tüketiminin Parkinson ve Alzheimer hastalığına karşı koruyucu etki sağlarken, safra taşı oluşumunu minimuma indirir. Düzenli olarak günde bir fincan kahve içenlerde, içmeyenlere göre Parkinson hastalığı riskinin % 30-50 daha düşük olduğu kanıtlanmıştır.
• Kafein, güneş ışınlarına maruz kalmaktan kaynaklanan ultraviyole hasarına ve cilt yaşlanmasına karşı koruyucu etkili olabilecek antioksidan özellikler içerir. Yağ birikimini ve selülit oluşumunu önlemek için kozmetik ürünlerinde de kafein kullanılmaktadır.
• Günde 1-2 fincan kahve tüketilmesinin glikoz kullanımını arttırarak Tip-2 Diyabet üzerine de olumlu etkileri bulunmaktadır. Ancak bu Tip-2 Diyabet oluşumunu engeller demek değildir.
• Günde 200-250 mg kafein tüketiminin ruhsal durum üzerinde olumlu etkisi olduğu saptanmıştır. Yaklaşık 200 bin kişi ile yapılmış kohort çalışmada kafeinli kahve tüketenlerin intihar ris

Kafeinin Zararları Nelerdir?
• Mide asit salgısını arttırarak mide rahatsızlıklarının ilerlemesine sebebiyet verir.
• Düzenli kafein kullanımı haftalar içinde bağımlılık yapar. Beyin daha fazla adenozin reseptörü üreterek önlemini alır. Bu da kafein kullanımından aynı etkiyi almak için arttırmayı gerektirir ve bağımlılık ortaya çıkar.
• Migreni tetikleyebilir.
• Uykusuzluk, sinirlilik gibi ruhsal sıkıntılar yaratabilir.
• Yemek sırasında ya da sonrasında alınması çinko ve demir emilimini azaltır
• Günde 300 mg dan fazla alınan kafeinin İdrar yoluyla kalsiyum, magnezyum, sodyum ve potasyum gibi minerallerin idrarla atımını artırır. Günlük 400 mg kafein alımının vücuttan 20 mg kalsiyumun fazladan atılmasına sebep olduğu unutulmamalıdır.
• Kafeinin düzenli ve uzun süreler alınması, beynin hipokampüs bölgesini etkileyerek öğrenmeyi zorlaştırır.
• Stres hormonunun artışını hızlandırır.
• Fazla oranda alınan kafeinin kalp kası fonksiyonlarını bozabilir. Eğer günde 4-5 fincan kahve tüketiyorsanız bu miktardaki kahvenin içerdiği kafein kan basıncını 5 birim yükseltebileceği bilinmektedir. Bu gibi yüksek oranda kafein alımı kalp kası ritmini bozabilir.
• Yüksek kafein seviyeleri, gebe kalmaya çalışan kadınlarda doğurganlığın azalmasına ve gebe kalmaları durumunda ise düşük doğum ağırlıklı bebek riski ile bağlantılı bulunmuştur.
• Gebelik döneminde alınan aşırı kafein bebeğin kalp atımlarında ve solunum yolunda artışa sebep olabilir. Eğer bu dönemde alınan kafeinin miktarı daha da artarsa bebeğin beyin gelişimini geriletir.
• Kahvedeki akliramid kahve çekirdeğinin yüksek derece ısılarda kavrulması nedeniyle oluşan potansiyel bir çeşit kanserojen madde oluşturur.

• Kimyasal yapısının DNA’ya benzemesi sebebiyle DNA tamir mekanizmasını engelleyebileceği ve bu sebeple kanser riskini arttırabileceği düşünülmektedir. Bazı çalışmalar mutasyon oranını arttırdığını göstermekle birlikte henüz yeterli veri yoktur.
• Uzun süre kafeinli kahve tüketimi vücuttaki yağ dağılımında değişikliklere neden olabilir ve kalp hastalığı veya damar sertliğine(ateroskleroz) neden olabilir. Yapılan bir çalışmada kafein kullanımının total kolesterolü ve LDL ‘ yi arttırıcı etkisi olduğu gözlenmiştir.
• 120.000'den fazla sağlıklı kişiyle yapılan bir kohort çalışmasında, günlük toplam kafein tüketimi 500 mg'dan fazla olanlarda, günde 125 mg'dan daha az kafein tüketenlere göre daha yüksek göz tansiyonu (glukom) riski olduğu gözlenmiştir.

• Kafeinin uyanık kalmaya yardımcı olabileceği bilinen bir gerçektir. Bu nedenle vücudumuzun doğal hormon seviyelerini ve dinlendirici uykuyu desteklemeye yardımcı olan uyku döngülerini bozabilir. Uykusuzluk çekiyorsanız, kafeinli içecekleri sadece öğleden önce almanız, öğleden sonra asla kafein almamanız gerekir.

• Kafein, köpekler ve kuşlar için özellikle ölümcüldür. Metabolizmaları, kafeini sindirmeye uygun değildir. Evcil hayvanlarınız konusunda dikkatli olun.

Kafein Ne Zaman Zararlıdır?

Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Gözlem Kurumu’ nun ilk rehberinde günlük kafein limitinin sağlıklı yetişkin bireyler için güvenilir doz olarak 400 mg/gün kafein olarak rapor edilmiştir. Ancak birçok çalışmada, yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde 300 mg (yaklaşık 3-4 fincan kahve ya da 5-6 büyük bardak çay) olduğu belirtiliyor. Hamile ve emziklilik döneminde ise günde 150-200 mg’dan fazla kafein riskli bulunuyor. İçeceğiniz çayın ve kahvenin miktarını buna göre belirleyin.

Kafein sağlık için belli bir orana kadar gereklidir ancak fazlası ciddi problem oluşturur. Kafein alımı miktarı 500mg’ı aştığında GABA nörotransmitterini çok daha fazla uyardığı gözlenmiştir, bu durumun uykusuzluk, anksiyete (gereksiz endişelilik hali) ve kalp çarpıntısı gibi yan etkileri görülür. Zehirleyici etkisi de olan kafeinin öldürücü hale gelmesi için kilogram başına yaklaşık 150 mg tüketilmesi gerekir. 60 kilo ağırlıktaki yetişkin bir bireyde bu 9 kg’lık kafein tüketimi anlamına gelir. Küçük bir hesapla kafeinden ölme riski için 180 kutu kola, 180 bardak büyük çay veya 120 fincan nescafe tüketmeniz gerekir. Besin tüketimi ile mümkün gibi görünmese de siz yine de aşırı dozlar kafeinden kaçının.

Uluslararası otoriteler günde 400 mg’ın üzerinde kafein alımı riskli bulurken, bir çok çalışma güvenli miktar olarak günde 300 mg’ın güvenli miktar olduğunu belirtmektedir. Kafeinin fazlası insan vücudu için son derece zararlı bir hal alır. Bu nedenle kafeinli yiyecekler ve içecekler tüketirken günlük oranlarına dikkat etmek son derece önemlidir. Günlde1 gram kafein tüketmek; baş ağrısı, kalp çarpıntısı ve iştahsızlığa neden olurken, 5 gram kafein tüketmek; komaya girme, solunum ve kalp yetmezliğine kadar gidebilir. Eğer 10 gramdan fazla kafein alınırsa işte bu öldürücü etki yapar.

Hangi yiyecek / içecekte ne kadar kafein vardır?
• Demleme Siyah Çay (220ml): 35-70 mg (demlenme süresi artınca artar)
• Sallama Siyah Çay (220 ml): 30 mg
• Yeşil çay (150-250 ml): 20-30 mg
• Soğuk Çay (330 ml): 20 mg
• Sıcak Çikolata (150 ml): 4 mg
• Asitli İçecekler (330 ml): 39 mg
• Şekersiz Asitli İçecekler (330 ml): 41 mg
• Icetea (330ml): 75 mg
• Enerji İçecekleri (330 ml): 80 mg
• Sütlü Çikolata (30 g): 6 mg
• Bitter Çikolata (30 g): 20 mg
• Filtre kahve (125 ml): 90 mg
• Türk Kahvesi (65 ml): 60 mg
• Espresso (30 ml): 50 mg
• Nescafe (200 ml): 75mg
• Latte (240 ml): 35 mg
• Kafeinsiz Kahve (125 ml): 3 mg
• Kafeinli ağrı kesiciler ( 1 tablette):30-50 mg
• Cappucino (200ml): 100 mg

Kaynakça:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24071782
2. Urinary excretion of caffeine and urinary caffeine metabolites is common in the US population and is associated with caffeine intake. Sent J Nutr. 2015 April, 145 (4): 766-74. doi: 10.3945 / jn.114.205476. Epub 2015 Feb 4.

3. Caffeine levels in Turkish coffee and some beverages sold in Turkey Article in Duzce Medical Journal 15(3):34-38 · January 2013 
4. The effect of caffeine on metabolic and cardiovascular functions during continuous light intensity and rest. Int J Sport Nutr. 1999 Dec; 9 (4): 361-70.
5. Caffeine is not just a stimulant. Nutrition. October 2010; 26 (10): 932-8. doi: 10.1016 / j.nut.2010.08.004.
6. The effects of different doses of caffeine on performance, rating of perceived exertion and pain perception in teenagers female karate athletes. Braz. J. Pharm. Sci. vol.52 no.4 São Paulo Oct./Dec. 2016
7. Caffeine intake is related to successful weight loss care.. Eur J Clin Nutr. April 2016; 70 (4): 532-4. doi: 10.1038 ejcn. 2015.183. Epub 2015 November 11th.
8. The effects of coffee consumption on serum lipids and lipoprotein in healthy individuals. Afr J With Sci. 2001 Mar-Jun, 30 (1-2): 43-5.
9. Role of Caffeine Intake on Erectile Dysfunction in US Men: Results from NHANES 2001-2004. 2015 Nisan 28; 10 (4): e0123547. doi: 10.1371 / journal.pone.0123547. e Collection 2014.
10. Caffeine for Maintaining Mental Function Performance: Formulations for Military Operations. Military Institute of Nutrition Research Medical Institute (USA).
Washington (DC): National Academies Press (USA) ; 2001.
[/size]
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dünyanın En Ünlü Psikoaktif Maddesi Kafein!" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Ayşegül YILMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Ayşegül YILMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Ayşegül YILMAZ Fotoğraf
Dyt.Ayşegül YILMAZ
Ankara (Online hizmet de veriyor)
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi15 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.Ayşegül YILMAZ'ın Yazıları
► Kafein Dyt.Aysun SARIN
► Kafein Zararlı mı? Dyt.Gizem ELBAY
► Kafein ile İlgili Merak Ettikleriniz Dyt.İdil İMAMOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dünyanın En Ünlü Psikoaktif Maddesi Kafein!' başlığıyla benzeşen toplam 17 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
◊ Sağlımız İçin Yulaf Aralık 2017
◊ Neden Kilo Alırız? Nisan 2017
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


21:46
Top