Okula Uyum
OKULA UYUM SAĞLAMA
İnsan doğduğu andan itibaren içinde bulunduğu ortamda kendini güvende hissetmeye ve yaşadığı ortama uyum sağlamaya ihtiyaç duymaktadır. Yeni bir ortamın getirdiği farklılıklar ve belirsizlikler tüm insanlar için çeşitli zorluklar veya kolaylıklar oluşturmaktadır. Uyum, bireyin içinde yaşadığı çevre ile dengeli bir ilişki kurarak ihtiyaçlarını karşılayabilmesidir (Yeşilyaprak, Sundur ve Eşkisu, 2014). Hangi eğitim kademesinde olursa olsun yeni bir okula başlama farklı ve yeni deneyimler içerdiği için her öğrenci bir uyum dönemine ihtiyaç duyabilmektedir. Okulun bu konudaki tutum ve davranışları öğrenciyi daha olumlu etkilemektedir (İnal, 2010).
Liseye geçiş de birçok öğrenci için tedirgin edici ve olumsuz deneyimler içerebilmektedir. Bu nedenle farklı bir eğitim kademesi olan liseye uyum sağlama, öğrencilerin kişisel gelişimi ve akademik başarıları için son derecede önemlidir. Lise öğrencilerinin içinde bulunduğu ergenlik dönemini tanımlamak gerekirse bu dönem, ailelerden duygusal ve psikolojik olarak bağımsızlaşma çabalarının arttığı bir dönem olduğu kadar, sosyal, politik, akademik ve mesleki uyum dönemi olarak da ifade edilebilir (Yeşilyaprak ve ark., 2014).
Lise dönemindeki öğrencilerin gelişim döneminde öğrenmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:
• Sevme, sevilme ve sevgisini başkaları ile paylaşmayı öğrenme,
• Değişen toplumsal gruplara dâhil olmasını, bu gruplardaki değişik rolleri ve kendi rolünü öğrenme,
• Kendine özgü psikolojik, sosyal ve biyolojik rolünü öğrenerek buna uygun davranma,
• Başkalarına ve topluma karşı ödevlerini kavrayacak bir vicdan duygusu, ahlak anlayışı ve değerler sistemi geliştirme,
• Fiziksel ve fizyolojik değişimleri kabul etme, kendini bu değişimlere uydurabilme,
• Fiziksel çevre ve dünyasını keşfedip kontrol etmesini öğrenme,
• Bir meslek seçmeye ve çalışma hayatına hazırlık (Yeşilyaprak, 2013).
15-18 yaşlar arasını kapsayan lise dönemi; ergenin kimliğini belirlemeye çalıştığı, aynı zamanda meslek edinmeyi ve yükseköğretim kurumlarına hazırlanmayı amaçlayan bir eğitim evresidir. Lise eğitimi sürecinde edinilen bilgilerin, kazanımların ve olumlu deneyimlerin üniversite döneminde ergenlerin uyum sürecini ve yaşamlarını kolaylaştırdığı değerlendirilmektedir (Kaba ve Erol, 2018). Zaman zaman bunalımlı geçen bu dönemin sağlıklı bir şekilde aşılabilmesi için öğrenciye rehberlik hizmetlerinin sunulması gerekmektedir (Coley, 1995).
Lise bireyler için çok önemli bir yere sahip olmasının yanında sancılı da bir süreç olabilmektedir. İlköğretimin daha sıcak, daha yakın etkileşim ortamından çıkıp lisenin daha karmaşık ortamına geçmek, öğrenciler için uyum sorunları oluşturabilmekte ve bu konuda sistemli ve kapsamlı yardıma ihtiyaç duyulabilmektedir. Eğitimde oldukça iddialı olan Yükselen Ailesi olarak öğrencilerimizin daima arkalarındayız. Gerek idari kadro ve öğretmen kadrosu, gerek rehberlik servisi, sosyal ve kültürel hizmetler ve gerekse de okulun tüm imkanları ile öğrencilerimizin bu uyum sürecini kolayca atlatabileceğine inancımız tamdır.
Okula Uyum Sürecini Etkileyen Faktörler
Çocuğun büyümesine rağmen anneye veya aileye aşırı bağımlı olması, ana baba ve öğretmen arasındaki tutum farklılıkları, aile içerisinde yaşanan ekonomik sıkıntılar, ailede kayıp veya travma yaşanması, anne ve babanın ayrı olması, anne ve baba arasındaki problemler, ailenin sık sık yer değiştirmesi gibi faktörler öğrencinin okula uyumunu güçleştirebilmektedir. Bununla bağlantılı olarak, aile içerisinde yaşanan sorunların öğrencinin eğitim yaşamını etkilemesi, olağan bir sonuçtur. Ayrıca ailelerin eğitim sürecine katılmalarının, çocukların okula daha iyi uyum sağlamasında ve olumsuz davranışlarının azalmasında etkili olduğu ifade edilmektedir (Öztürk, 2008). Okula uyum sağlama sürecinde önemli olan bir diğer faktör de öğrenci ve öğretmenler arasında olumlu ilişkilerin kurulmasıdır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenler ile öğrenciler arasındaki yakınlığın, çocukların okula uyum sağlaması ve akademik performanslarının artması ile pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur (Birch ve Ladd, 1997).
Öğrencilerin diğer öğrencilerle kurduğu ilişki de okula uyum süreci üzerinde etkili olabilmektedir. Çocuğun arkadaşlarının kişisel özellikleri ve arkadaşlık kalitesi onun okula karşı tutumunu, akademik başarısını ve okula uyum sağlama sürecini etkilemektedir. Akran ilişkileri okula uyum sürecine iki farklı şekilde etki etmektedir. Eğer öğrenci, akranları ile rahat bir şekilde tanışabileceği, ortak etkinliklere katılabileceği olumlu ilişkiler geliştirirse okula uyum süreci kolaylaşmaktadır. Aksi halde, arkadaşlık kurmanın zor olduğu, akranlar arası olumlu ilişkilerin olmadığı okul ortamına uyum da zorlaşmaktadır.
Öğrencinin sahip olduğu kişisel özellikler ve okula hazır oluş düzeyi de okula uyum sürecini etkilemektedir. Yani öğrencinin daha yüksek sosyal ve duygusal yeterliliğe sahip olması okula uyum sürecini kolaylaştırmaktadır. Öğrencinin kendine güven düzeyi, benlik algısı, sosyal ve akademik becerileri okula uyum süreci ile ilişkili olabilmektedir. Öğrencinin ön bilgileri yeterli düzeyde değilse, okula yeteri kadar hazır değilse ve okulunda olumsuz yaşantılar deneyimlemişse bu faktörler, yeni okula uyum sürecini zorlaştırmaktadır (Yeşilyaprak ve ark., 2014).
Üzerinde durulan okula uyum sağlamayı kolaylaştırıcı bu faktörlerin öğrenci ve ailelerce bilinmesi ve uygulanması, öğrencilerin uyum sorunları yaşamasını azaltacaktır. Buna rağmen uyum sorunları ile karşılaşan öğrencilerin Uzman desteği almaları önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Birch, S.H. and Ladd, G.W. (1997). The teacher-child relationship and children’s early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79.
Coley, R. (1995). Dreams deferred: High school dropouts in the United States. Princeton, N.J. Educational Testing Service.
İnal, G. (2010). Okula başlama ve okula uyum. F. Alisinanoğlu. (Ed.). İlköğretime Hazırlık ve İlköğretim Programları. İstanbul: Fastbook.
Kaba, İ. ve Erol, M. (2018). Ergenlerin yaşam doyumunun incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(16), 52-63.
Öztürk, A. (2008). Okul öncesi eğitimin ilköğretim 1. ve 3. sınıf öğrencilerinin sosyal becerilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yeşilyaprak, B. (2013) 21. Yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Yeşilyaprak, B., Sundur, Y. T., ve Eşkisu, M. (2014). Ortaöğretime uyum programı pilot uygulama ve değerlendirme raporu.
İnsan doğduğu andan itibaren içinde bulunduğu ortamda kendini güvende hissetmeye ve yaşadığı ortama uyum sağlamaya ihtiyaç duymaktadır. Yeni bir ortamın getirdiği farklılıklar ve belirsizlikler tüm insanlar için çeşitli zorluklar veya kolaylıklar oluşturmaktadır. Uyum, bireyin içinde yaşadığı çevre ile dengeli bir ilişki kurarak ihtiyaçlarını karşılayabilmesidir (Yeşilyaprak, Sundur ve Eşkisu, 2014). Hangi eğitim kademesinde olursa olsun yeni bir okula başlama farklı ve yeni deneyimler içerdiği için her öğrenci bir uyum dönemine ihtiyaç duyabilmektedir. Okulun bu konudaki tutum ve davranışları öğrenciyi daha olumlu etkilemektedir (İnal, 2010).
Liseye geçiş de birçok öğrenci için tedirgin edici ve olumsuz deneyimler içerebilmektedir. Bu nedenle farklı bir eğitim kademesi olan liseye uyum sağlama, öğrencilerin kişisel gelişimi ve akademik başarıları için son derecede önemlidir. Lise öğrencilerinin içinde bulunduğu ergenlik dönemini tanımlamak gerekirse bu dönem, ailelerden duygusal ve psikolojik olarak bağımsızlaşma çabalarının arttığı bir dönem olduğu kadar, sosyal, politik, akademik ve mesleki uyum dönemi olarak da ifade edilebilir (Yeşilyaprak ve ark., 2014).
Lise dönemindeki öğrencilerin gelişim döneminde öğrenmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:
• Sevme, sevilme ve sevgisini başkaları ile paylaşmayı öğrenme,
• Değişen toplumsal gruplara dâhil olmasını, bu gruplardaki değişik rolleri ve kendi rolünü öğrenme,
• Kendine özgü psikolojik, sosyal ve biyolojik rolünü öğrenerek buna uygun davranma,
• Başkalarına ve topluma karşı ödevlerini kavrayacak bir vicdan duygusu, ahlak anlayışı ve değerler sistemi geliştirme,
• Fiziksel ve fizyolojik değişimleri kabul etme, kendini bu değişimlere uydurabilme,
• Fiziksel çevre ve dünyasını keşfedip kontrol etmesini öğrenme,
• Bir meslek seçmeye ve çalışma hayatına hazırlık (Yeşilyaprak, 2013).
15-18 yaşlar arasını kapsayan lise dönemi; ergenin kimliğini belirlemeye çalıştığı, aynı zamanda meslek edinmeyi ve yükseköğretim kurumlarına hazırlanmayı amaçlayan bir eğitim evresidir. Lise eğitimi sürecinde edinilen bilgilerin, kazanımların ve olumlu deneyimlerin üniversite döneminde ergenlerin uyum sürecini ve yaşamlarını kolaylaştırdığı değerlendirilmektedir (Kaba ve Erol, 2018). Zaman zaman bunalımlı geçen bu dönemin sağlıklı bir şekilde aşılabilmesi için öğrenciye rehberlik hizmetlerinin sunulması gerekmektedir (Coley, 1995).
Lise bireyler için çok önemli bir yere sahip olmasının yanında sancılı da bir süreç olabilmektedir. İlköğretimin daha sıcak, daha yakın etkileşim ortamından çıkıp lisenin daha karmaşık ortamına geçmek, öğrenciler için uyum sorunları oluşturabilmekte ve bu konuda sistemli ve kapsamlı yardıma ihtiyaç duyulabilmektedir. Eğitimde oldukça iddialı olan Yükselen Ailesi olarak öğrencilerimizin daima arkalarındayız. Gerek idari kadro ve öğretmen kadrosu, gerek rehberlik servisi, sosyal ve kültürel hizmetler ve gerekse de okulun tüm imkanları ile öğrencilerimizin bu uyum sürecini kolayca atlatabileceğine inancımız tamdır.
Okula Uyum Sürecini Etkileyen Faktörler
Çocuğun büyümesine rağmen anneye veya aileye aşırı bağımlı olması, ana baba ve öğretmen arasındaki tutum farklılıkları, aile içerisinde yaşanan ekonomik sıkıntılar, ailede kayıp veya travma yaşanması, anne ve babanın ayrı olması, anne ve baba arasındaki problemler, ailenin sık sık yer değiştirmesi gibi faktörler öğrencinin okula uyumunu güçleştirebilmektedir. Bununla bağlantılı olarak, aile içerisinde yaşanan sorunların öğrencinin eğitim yaşamını etkilemesi, olağan bir sonuçtur. Ayrıca ailelerin eğitim sürecine katılmalarının, çocukların okula daha iyi uyum sağlamasında ve olumsuz davranışlarının azalmasında etkili olduğu ifade edilmektedir (Öztürk, 2008). Okula uyum sağlama sürecinde önemli olan bir diğer faktör de öğrenci ve öğretmenler arasında olumlu ilişkilerin kurulmasıdır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenler ile öğrenciler arasındaki yakınlığın, çocukların okula uyum sağlaması ve akademik performanslarının artması ile pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur (Birch ve Ladd, 1997).
Öğrencilerin diğer öğrencilerle kurduğu ilişki de okula uyum süreci üzerinde etkili olabilmektedir. Çocuğun arkadaşlarının kişisel özellikleri ve arkadaşlık kalitesi onun okula karşı tutumunu, akademik başarısını ve okula uyum sağlama sürecini etkilemektedir. Akran ilişkileri okula uyum sürecine iki farklı şekilde etki etmektedir. Eğer öğrenci, akranları ile rahat bir şekilde tanışabileceği, ortak etkinliklere katılabileceği olumlu ilişkiler geliştirirse okula uyum süreci kolaylaşmaktadır. Aksi halde, arkadaşlık kurmanın zor olduğu, akranlar arası olumlu ilişkilerin olmadığı okul ortamına uyum da zorlaşmaktadır.
Öğrencinin sahip olduğu kişisel özellikler ve okula hazır oluş düzeyi de okula uyum sürecini etkilemektedir. Yani öğrencinin daha yüksek sosyal ve duygusal yeterliliğe sahip olması okula uyum sürecini kolaylaştırmaktadır. Öğrencinin kendine güven düzeyi, benlik algısı, sosyal ve akademik becerileri okula uyum süreci ile ilişkili olabilmektedir. Öğrencinin ön bilgileri yeterli düzeyde değilse, okula yeteri kadar hazır değilse ve okulunda olumsuz yaşantılar deneyimlemişse bu faktörler, yeni okula uyum sürecini zorlaştırmaktadır (Yeşilyaprak ve ark., 2014).
Üzerinde durulan okula uyum sağlamayı kolaylaştırıcı bu faktörlerin öğrenci ve ailelerce bilinmesi ve uygulanması, öğrencilerin uyum sorunları yaşamasını azaltacaktır. Buna rağmen uyum sorunları ile karşılaşan öğrencilerin Uzman desteği almaları önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Birch, S.H. and Ladd, G.W. (1997). The teacher-child relationship and children’s early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79.
Coley, R. (1995). Dreams deferred: High school dropouts in the United States. Princeton, N.J. Educational Testing Service.
İnal, G. (2010). Okula başlama ve okula uyum. F. Alisinanoğlu. (Ed.). İlköğretime Hazırlık ve İlköğretim Programları. İstanbul: Fastbook.
Kaba, İ. ve Erol, M. (2018). Ergenlerin yaşam doyumunun incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(16), 52-63.
Öztürk, A. (2008). Okul öncesi eğitimin ilköğretim 1. ve 3. sınıf öğrencilerinin sosyal becerilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yeşilyaprak, B. (2013) 21. Yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Yeşilyaprak, B., Sundur, Y. T., ve Eşkisu, M. (2014). Ortaöğretime uyum programı pilot uygulama ve değerlendirme raporu.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Okula Uyum" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Dnş.İlker KABA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Dnş.İlker KABA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
