Anne ya da Babası Cezaevinde Olan Çocuklar
Bebek dünyaya geldiğinde ilk sosyal ilişkisini anne ya da bakıcı konumundaki kişiler ile kurar. Kendisine yabancı olan bu dünyada, yaşamını sürdürebileceği bilgi ve becerileri ilk olarak kendisine bakım veren kişiden öğrenir. Bebeğin kendine bakım veren ile kurduğu ilişkiye “Bağlanma” denir. Bağlanma ilişkisi, bebeğin kendini güvende hissetmesi, ihtiyaçlarının giderilmesi, duygusal yakınlık görme beklentilerinin karșılanması gibi olumlu yönde olması durumunda, bebek kendini sevilmeye ve onaylanmaya layık görerek önemli olduğunu hisseder. Aynı zamanda bakım vereni ve dünyayı güvenilir, olumlu bir yer olarak algılar. Bağlanma ilişkisi, bebeklikten, çocukluğa, ergenliğe, yetişkinliğe ve yaşlılığa aktarılır. Yaşamı boyunca kişinin diğerleri ile kurduğu ilişkinin kalitesini etkiler. Ainsworth ve arkadaşları, anne ve çocuk arasında güvenli, kaygılı/kararsız ve kaçınan olmak üzere 3 çeşit bağlanma stili olduğunu ortaya koymuşlardır. Güvenli anne-çocuk ilişkisinde anneler çocuklarına karşı ilgili ve duyarlıdırlar. Bu çocuklar anneleri yanlarında olmasa bile ona ulaşabileceklerini bilirler. Güvenli çocuklar mutlu ve özgüven sahibi olmaya eğilimlidir (Burger,2006).
Kaygılı/ kararsız bağlanma ilişkisinde anne, çocuğun gereksinimlerine karşı ilgili ve duyarlı değildir. Kaygılı/kararsız bağlanmaya sahip çocuklar ise annelerinden ayrıldıklarında yoğun kaygı ve kızgınlık duygusu yaşamaktadırlar. Anneleri gittiğinde ağlarlar, anneleri geri döndüğünde ise sevinirler ve kucaklarlar. Ancak birdenbire sinirli görünmeye başlayarak annelerini protesto davranışları (anneleri onları sakinleştirmeye çalıştığında sinirli olmaya devam etme, ağlama vs.) gösterirler (Ainsworth ve arkadaşları, 1978).
Kaçınan bağlanmada anneler çocuklarına karşı duyarlı değildir. Çocuk bu duruma karşı, anneye uzaklık ve duygusal kopukluk geliştirerek tepki gösterir (Burger, 2006). Kaçınan bağlanmaya sahip çocuklar, annelerinin gidişinden rahatsız olmamış gibi görünürler ve anneleri döndüğünde ise yakın olmaktan kaçınır, sakin ya da ilgisiz görünürler. Bowlby ’ye göre bağlanma stilleri “beşikten mezara” kadar devam etmektedir.
Anne ya da babası cezaevinde olan çocuklar korku, utanç, sosyal izolasyon ya da etiketlenme yaşayabilmekte, gelişimlerini riske atacak bir dizi zorlukla baş etmek zorunda kalmaktadır. Yaşıtlarına göre dezavantajlı durumda olan bu çocuklar, toplumsal yaşamda ayrımcılık, sosyal dışlanma riskiyle de karşı karşıyadır. Anne ya da babanın hapsolma süreciyle birlikte çocuklar da hapishane ile tanışmakta, yaşadıkları belirsizlik ve istikrarsızlık nedeniyle ebeveyn bağlanmasından yoksun kalmaktadır. Çoğu durumda anne-babalarının tutuklanma sürecine şahit olmakta ve yaşadıkları bu hassas durumdan ötürü okulda ve toplumda zorbalığa/dışlanmaya maruz kalabilmekte ve sosyal uyum problemleri yaşamaktadırlar(Mahpus anne ve babaların çocuklarıyla ilişkisinde el kılavuzu,2016). Anne ya da babası cezaevinde olan dezavantajlı çocuklar yaşadıkları ruhsal travmanın etkisiyle içe kapanma yaşabilmekte ya da tam tersi olarak hırçınlaşabilmekte, çevreleriyle kurdukları sosyal ilişkilerde kendilerini ifade etmekte zorlanmaktadırlar.
Peki anne- babası cezaevinde olan ya da farklı sebeplerden dolayı ayrı olan çocuklar ile ilgili neler yapabilir?
Çocuğun ebeveyninden ayrıldığı yaş, çocuğa süreç ile ilgili yapılacak açıklama için önemlidir. Burada genel olarak ifade edecek olursak, çocuklara karşı dürüst olmak, anne ya da babası ile ilgili en doğru bilgiyi vermek, çevreden gelecek olumsuz ya da yanlış bilginin önüne geçmek için son derece önemlidir. Çocuklar için düzen, güven vericidir. Belirsizlik, güvensizlik kaynağıdır. Bu açıdan rutinini devam ettirmesi son derece önemlidir. Örneğin, akşam yemeklerinin yine aynı saatte yenmesi, parka gitmeye devam edilmesi, koşullar uygunsa aynı okula devam etmek, kendi evinde yaşamaya devam etmek gibi… Çocuklar başlarına olumsuz bir şey geldiğinde bunun kendilerinden kaynaklandığını ve ebeveynin cezaevine girmesinin kendi yaptığı bir şey sonucunda olduğunu düşünebilir. Çocuğa bu durumun kendisiyle bir ilgisinin olmadığı açıkça anlatılmalıdır. Cezaevindeki ebeveynle iletişimini sürdürebileceği ortam oluşturulmalıdır. Sık sık mektup yazma, resim çizerek gönderme, telefonlaşma, görüş günlerinde ziyarette bulunma olanaklar ölçüsünde gerçekleştirilmelidir. Belli aralıklarla belirttiğim gibi ebeveynler, çocuklar için bir güven kaynağıdır, çocukların bu güvenden yoksun bırakılmaması gerekir.
Çocukların duygularını ifade etmesine olanak sağlayacak etkinlikler yapılabilir. Birlikte yapılan resim çalışmaları, yapılan resim hakkında duygu ve düşüncelerinin sorulması, dışarıda yapılan aktivitelere devam edilmesi, sık sık parka ve gitmekten keyif alınan mekanlara gidilmesi gibi… Duyguların ve enerjinin dışa boşalımını sağlayan aktiviteler yapmaya özen gösterilebilir. Özellikle ebeveyn ile ilgili tekrar tekrar sorulan soruların sabırla aynı şekilde cevaplanması, ebeveyn ziyareti sonrası duyguları hakkında konuşabilecek zamanın ve ortamın oluşturulması önemlidir.Çocuklar için güven duygusu son derece önemlidir, çocuklara yerine getirilemeyecek, belirsiz sözler vermemeye gayret gösterilmeli ve net olunmalıdır. Etrafında kendisi gibi ebeveyninden ayrı çocuklar varsa onlarla birlikte aktiviteler düzenlenebilir, zaman zaman bir araya gelmeleri sağlanabilir.
Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde, çocukların ebevenyden uzak kalmaları kendilerine ve dünya ya karşı temel güven duygularını etkilemektedir. Gerekli ve yeterli destek sağlanamadığında çeşitli ruhsal problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Burada önemli bir nokta da çocuğa bakım veren diğer ebeveyn ya da yakınların ruhsal açıdan sağlıklı ve dayanıklı olmalarıdır. Yaşanılan süreçte karşılaşılan olumsuzluklarla baş etmekte zorlanılıyorsa muhakkak psikolojik yardım alınmalıdır. Hem bakım verenin hem de çocuğun psikolojik dayanıklılığı için bu son derece önemlidir.
Araştırmalar ortaya koymuştur ki; sağlıklı bireylerin yetişmesi onların sağlıklı bebeklik ve çocukluk geçirmeleriyle yakından ilgilidir. Çocuğun gelişiminde, ruhsal ve fiziksel açıdan sağlıklı bir birey olarak yetişmesinde ebeveyn- çocuk ilişkisi ve bu ilişkinin kalitesi oldukça önemlidir. Çocukluktaki etkileşimler ve kazanımlar daha sonraki yaşantıların temelini oluşturmaktadır. Küçük yaşta aile içinde sıcak ve tutarlı ilişkilere sahip olmak çocuğun, hem kendine hem de çevresindekilere karşı daha olumlu duygular beslemesine neden olmaktadır (Bowlby, 1982).
KAYNAKÇA
Ainsworth, M.D.S. (1989). Attachment Beyond Infancy. American Psychologist, 44. 709-716.
Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Vol. 2. Separation: Anxiety And Anger. New York: Basic Books.
Bowlby, J. (1979). The Making and Breaking of Affectional Bonds. London: Tavistock. Bowlby,J. (1980). Attachment and Loss: Vol. 3. Loss. New York: Random House.
Bowlby, J. (1982). Attachment and Loss: Vol. 1. Attachment (2. Basım). New York: Basic Books.
Bowlby,J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment And Healthy Human Development. New York: Basic Books.
Burger, J.M. (2006). Kişilik. (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Mahpus Anne yada Babaların Çocuklarıyla İlişkisinde Yol Gösterici El Kitabı,2016
Kaygılı/ kararsız bağlanma ilişkisinde anne, çocuğun gereksinimlerine karşı ilgili ve duyarlı değildir. Kaygılı/kararsız bağlanmaya sahip çocuklar ise annelerinden ayrıldıklarında yoğun kaygı ve kızgınlık duygusu yaşamaktadırlar. Anneleri gittiğinde ağlarlar, anneleri geri döndüğünde ise sevinirler ve kucaklarlar. Ancak birdenbire sinirli görünmeye başlayarak annelerini protesto davranışları (anneleri onları sakinleştirmeye çalıştığında sinirli olmaya devam etme, ağlama vs.) gösterirler (Ainsworth ve arkadaşları, 1978).
Kaçınan bağlanmada anneler çocuklarına karşı duyarlı değildir. Çocuk bu duruma karşı, anneye uzaklık ve duygusal kopukluk geliştirerek tepki gösterir (Burger, 2006). Kaçınan bağlanmaya sahip çocuklar, annelerinin gidişinden rahatsız olmamış gibi görünürler ve anneleri döndüğünde ise yakın olmaktan kaçınır, sakin ya da ilgisiz görünürler. Bowlby ’ye göre bağlanma stilleri “beşikten mezara” kadar devam etmektedir.
Anne ya da babası cezaevinde olan çocuklar korku, utanç, sosyal izolasyon ya da etiketlenme yaşayabilmekte, gelişimlerini riske atacak bir dizi zorlukla baş etmek zorunda kalmaktadır. Yaşıtlarına göre dezavantajlı durumda olan bu çocuklar, toplumsal yaşamda ayrımcılık, sosyal dışlanma riskiyle de karşı karşıyadır. Anne ya da babanın hapsolma süreciyle birlikte çocuklar da hapishane ile tanışmakta, yaşadıkları belirsizlik ve istikrarsızlık nedeniyle ebeveyn bağlanmasından yoksun kalmaktadır. Çoğu durumda anne-babalarının tutuklanma sürecine şahit olmakta ve yaşadıkları bu hassas durumdan ötürü okulda ve toplumda zorbalığa/dışlanmaya maruz kalabilmekte ve sosyal uyum problemleri yaşamaktadırlar(Mahpus anne ve babaların çocuklarıyla ilişkisinde el kılavuzu,2016). Anne ya da babası cezaevinde olan dezavantajlı çocuklar yaşadıkları ruhsal travmanın etkisiyle içe kapanma yaşabilmekte ya da tam tersi olarak hırçınlaşabilmekte, çevreleriyle kurdukları sosyal ilişkilerde kendilerini ifade etmekte zorlanmaktadırlar.
Peki anne- babası cezaevinde olan ya da farklı sebeplerden dolayı ayrı olan çocuklar ile ilgili neler yapabilir?
Çocuğun ebeveyninden ayrıldığı yaş, çocuğa süreç ile ilgili yapılacak açıklama için önemlidir. Burada genel olarak ifade edecek olursak, çocuklara karşı dürüst olmak, anne ya da babası ile ilgili en doğru bilgiyi vermek, çevreden gelecek olumsuz ya da yanlış bilginin önüne geçmek için son derece önemlidir. Çocuklar için düzen, güven vericidir. Belirsizlik, güvensizlik kaynağıdır. Bu açıdan rutinini devam ettirmesi son derece önemlidir. Örneğin, akşam yemeklerinin yine aynı saatte yenmesi, parka gitmeye devam edilmesi, koşullar uygunsa aynı okula devam etmek, kendi evinde yaşamaya devam etmek gibi… Çocuklar başlarına olumsuz bir şey geldiğinde bunun kendilerinden kaynaklandığını ve ebeveynin cezaevine girmesinin kendi yaptığı bir şey sonucunda olduğunu düşünebilir. Çocuğa bu durumun kendisiyle bir ilgisinin olmadığı açıkça anlatılmalıdır. Cezaevindeki ebeveynle iletişimini sürdürebileceği ortam oluşturulmalıdır. Sık sık mektup yazma, resim çizerek gönderme, telefonlaşma, görüş günlerinde ziyarette bulunma olanaklar ölçüsünde gerçekleştirilmelidir. Belli aralıklarla belirttiğim gibi ebeveynler, çocuklar için bir güven kaynağıdır, çocukların bu güvenden yoksun bırakılmaması gerekir.
Çocukların duygularını ifade etmesine olanak sağlayacak etkinlikler yapılabilir. Birlikte yapılan resim çalışmaları, yapılan resim hakkında duygu ve düşüncelerinin sorulması, dışarıda yapılan aktivitelere devam edilmesi, sık sık parka ve gitmekten keyif alınan mekanlara gidilmesi gibi… Duyguların ve enerjinin dışa boşalımını sağlayan aktiviteler yapmaya özen gösterilebilir. Özellikle ebeveyn ile ilgili tekrar tekrar sorulan soruların sabırla aynı şekilde cevaplanması, ebeveyn ziyareti sonrası duyguları hakkında konuşabilecek zamanın ve ortamın oluşturulması önemlidir.Çocuklar için güven duygusu son derece önemlidir, çocuklara yerine getirilemeyecek, belirsiz sözler vermemeye gayret gösterilmeli ve net olunmalıdır. Etrafında kendisi gibi ebeveyninden ayrı çocuklar varsa onlarla birlikte aktiviteler düzenlenebilir, zaman zaman bir araya gelmeleri sağlanabilir.
Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde, çocukların ebevenyden uzak kalmaları kendilerine ve dünya ya karşı temel güven duygularını etkilemektedir. Gerekli ve yeterli destek sağlanamadığında çeşitli ruhsal problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Burada önemli bir nokta da çocuğa bakım veren diğer ebeveyn ya da yakınların ruhsal açıdan sağlıklı ve dayanıklı olmalarıdır. Yaşanılan süreçte karşılaşılan olumsuzluklarla baş etmekte zorlanılıyorsa muhakkak psikolojik yardım alınmalıdır. Hem bakım verenin hem de çocuğun psikolojik dayanıklılığı için bu son derece önemlidir.
Araştırmalar ortaya koymuştur ki; sağlıklı bireylerin yetişmesi onların sağlıklı bebeklik ve çocukluk geçirmeleriyle yakından ilgilidir. Çocuğun gelişiminde, ruhsal ve fiziksel açıdan sağlıklı bir birey olarak yetişmesinde ebeveyn- çocuk ilişkisi ve bu ilişkinin kalitesi oldukça önemlidir. Çocukluktaki etkileşimler ve kazanımlar daha sonraki yaşantıların temelini oluşturmaktadır. Küçük yaşta aile içinde sıcak ve tutarlı ilişkilere sahip olmak çocuğun, hem kendine hem de çevresindekilere karşı daha olumlu duygular beslemesine neden olmaktadır (Bowlby, 1982).
KAYNAKÇA
Ainsworth, M.D.S. (1989). Attachment Beyond Infancy. American Psychologist, 44. 709-716.
Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Vol. 2. Separation: Anxiety And Anger. New York: Basic Books.
Bowlby, J. (1979). The Making and Breaking of Affectional Bonds. London: Tavistock. Bowlby,J. (1980). Attachment and Loss: Vol. 3. Loss. New York: Random House.
Bowlby, J. (1982). Attachment and Loss: Vol. 1. Attachment (2. Basım). New York: Basic Books.
Bowlby,J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment And Healthy Human Development. New York: Basic Books.
Burger, J.M. (2006). Kişilik. (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Mahpus Anne yada Babaların Çocuklarıyla İlişkisinde Yol Gösterici El Kitabı,2016
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Anne ya da Babası Cezaevinde Olan Çocuklar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Aysun AKTAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Aysun AKTAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
