Ebeveynlerimizden Geriye Kalan İlişki Mirası
Evlilik tam olarak nedir? Yasalar önünde eşlerin karşılıklı sorumluluklarının olduğu bir akittir. Duygusal anlamda ise evlilik, yaşamlarınızı yan yana, elele ve karşılıklı sevgiyle bir arada geçirmek için kendini eşinize adamanızdır. Evlenmeye karar verdiğinizde, evinizi geçindirmek, çocuk sahibi olmak, cinsellik, hobileriniz, birbirinize destek olmak, düş kırıklıklarını hazmetmek, kazanılan zaferleri kutlamak, kısaca yaşamlarınızın müziğini birlikte bestelemek konusunda bir güç birliği oluşturmak için birbirinize söz vermişsiniz demektir. Bu evlilikle birlikte, bir de her bir bireyin geçmişten getirdiği bir hikayesi vardır. İşte tam bu noktada iki hikayenin bir araya gelip ortak bir hikaye oluşması aşamasında birtakım sorunlar ortaya çıkmaktadır ki, burada evlilik terapisi devreye girer.
Hiç kuşku yok ki, çocuk olarak hayatımızda tanıdığımız ilk insanlar anababalarımızdır. Babamız tanıdığımız ilk erkek, annemiz ilk kadın, ebeveynimizin ilişkiside ilk karı koca sistemidir. Dolayısıyla çift ilişkisindeki beklentilerimiz tutumlarımız ve davranış örüntülerimiz kendiliğinden içimize doğmaz; aksine biz onları anababalarımızdan öğreniriz.
Araştırmalar, anababaların güçlü modeller oldukları fikrini açıkça desteklemektedir. Doğal olarak bazı ana-baba modelleri diğerlerinden daha iyidir. Dolayısıyla bazı ana-baba modelleri, genç çiftlerin evlilik hayatlarını kurmalarına dolaylı bir şekilde yardım ederken, bazı modeller de engel oluşturabilirler.
Ebeveyn evliliğinde çatışma bulunan ailelerin çocukları, iki yoldan birini seçme eğilimindedir.
1-) Çocukların bazıları ebeveyn evliliğinin örüntüsünü tekrar edecektir. Bu çocuklar, başaramadıkları problemlerle mücadele edip duran ana-babalarını gördüklerinden, sanki o problemleri kopya ederek çoğaltmak ve onları hem kendileri için hem de anababaları için çözmek ihtiyacı içindedirler. Bu yolu seçen çiftler aynı haritaları kullanmak yoluyla anababalarının evliliklerindeki aynı sorunları veya örüntüleri neredeyse aynen tekrarlayacaklardır.
2-) Öte yandan, anababalarının evliliklerindeki çatışmaları tekrarlamaktan kaçınmak için tam aksi yönde davranmaya çalışan bireyler de vardır. Bu bazen işe yarar, bazen de sadece zıt yönde bazı sorunlar yaratabilir.
Çocukluktaki gelişme sürecinde kendi cinsiyetindeki ebeveynin evlilik ilişkisinde 'kaybettiğini' algılayan kişilerin yaşadığı belirli bir acı türü var gibidir.
Evliliklerde genellikle eşlerin birlikte kaybetmesi ya da kazanması şeklinde bir denge bulunmasına karşın, çocuklar bunu öyle algılamazlar. Eğer birey tarafından aynı cinsiyette olan ebeveyn 'kaybediyor' olarak algılanırsa, o ebeveynin mağlubiyetini tekrarlamamak adına, yetişkinliğinde birlikte yaşanması güç olan hırçın birine dönüşebilir. Benzer şekilde, aynı cinsiyette olan ebeveynin 'kazandığını' görmüş olan birey, yetişkinliğinde karşı tarafa hükmetmek ya da sözünü geçirmek isteyebilir. Çiftler psikoterapi desteğine ihtiyaç duyduğunda, Evlilik Terapisti tüm bu nesillerarası aktarımları ele alır.
Aile terapisi sürecinde ise amaç, sadece ilişkiye getirilen ebeveyn modellerine bakmak ve onların izlerini sürmek değil, aynı zamanda bu modellerin, eşlerin birbirlerine karşı davranışlarını nasıl etkilediklerini de araştırmaktır. Bir başka deyişle de amaç, çiftin ebeveyn modellerine dair farkındalığını da arttırmaktır.
SEVGI VE GÜVEN GÖSTERiMi ÖĞRENILEN DAVRANISTIR
İnsanin temel güdüleri olarak, birbirleriyle bağlantılı, biri doyurulmadıkça öbürünün sağlıklı olarak doyurulmasının imkânsız olduğu varsayılan güdüler içinde sevgi ve güven ihtiyacı, özellikle evlilik ilişkilerinde önemli bir rol oynar. Sevgi ve güven gereksinimi kişinin ruhsal gelişiminde, içinde yaşadığı toplumsal ortamda kazanılan, öğrenilen ve evlilik yaşamında doyurulması zorunlu olan güdülerdir. Sevgi ve güven güdüsü, bunları yaşayamayan insanda kazanılmaz, geliştirilmez ve davranışa yansıtılamaz.
Sevgi ve güven güdüleri nerede, nasıl öğrenilir?
Hiç kuşkusuz bunlar çocukluk dönemi ilişkileri içinde ana babanın birbirlerine ve çocuklarına sevgi ve güven verici davranış gösterimleriyle öğrenilir. Çocuk sevile sevile sevmeyi, güven duya duya güvenmeyi öğrenir. Ana babalarının birbirlerine olan sevgi ve güven mesajlarını algıladıkça, bunların insan ilişkilerinde temel gereksinimler olduğunu öğrenir. Özellikle sevgi gösterimi öğrenilen bir davranıştır. Birbirlerine sevgi göstermeyen, sürekli tartışan, kavga eden, birbirinden nefret ettiklerini yineleyen ana babanın kurduğu aile ortamında yetişmiş bir kızın evliliğinde kocasına göstereceği davranış biçiminin, evinde yaşadığı, sevgiden, güvenden yoksun bir davranış biçimi olması kaçınılmazdır. Duyarlı gelişim çağında, kişiliğinin oluşum aşamalarında yaşamadığı, öğrenmediği bir davranışı, o da kocasına gösteremez.
Bu nedenle ortaya koyabildiği davranış biçimi tartışma ve kavga olur. Evlilikte olağan sayılan sıradan olaylar karşısında bile kocasına sevgi ve saygı yerine saldırganlık gösterir.
Doğup büyüdüğü aile içindeki sevgi, güven ve saygıdan yoksun ilişkiler, giderek kişinin algılama düzenini de etkiler. Öyle ki, gençliğin de, ana babasıyla birlikte olduğu yıllarda hep bu türlü mesajlar alarak büyüyen genç kadın, evliliğinde kendine ulaşan mesajları çoğu kez eski yaşam deneyimleri yönünde algılar. Konuşulanları, tartışılanları algı dönüşümüne uğratır. Kuşkusuz bu algısal dönüşüm karı koca arasındaki güven ve sevgi içeren sağlıklı mesajların yanlış algılanmalarında da rol oynamaktadır. Benzer durum erkek cinsiyeti içinde geçerli. Yanlış algılamalar giderek çatışmalı etkileşimlere ve karı koca arasında ilişki bozukluğuna yol açabilmektedir.
KOCAMIN BAĞIRMALARI BABAMINKİNİ ÇAĞRIŞTIRIYOR
Araştırmalarda evli kadınların birçoğunun yaşam öyküleri incelediğinde, sevgi ve güven gereksinimlerinin çocukluklarında yeterince doyurulmadığını görüyoruz. İşte birkaç örnek:
'' Çocukluğum ve genç kızlığım ana baba kavgaları içinde geçti. Babamın başka bir kadınla ilişkisi vardı. Bizi sevmediği kanısındaydım. Babam bana çok baskı yaptı... ''
'' Hayatımda hiç baba sevgisi görmedim. Babam doğum günüm de bile beni döverdi. Evimizde annemle babam arasında sürekli geçimsizlik vardı. Annem birkaç kez ayrılma girişiminde bulunduysa da ayrılamadı... ''
" Babam alkolikti, geceleri eve sarhoş gelir, anneme ve bize çok eziyet ederdi. O eve gelince, sesini duyar duymaz bir titreme gelirdi, çok korkardım. Şimdi de kocamın bağırmaları tıpkı babamınki gibi beni etkiliyor. Kocam da çok içer. İçkili olduğu zaman bana elini dokundurmasına bile tahammül edemiyorum....''
Bu ifadelerde gördüğümüz gibi, babanın anneye ve kendisine sevgi gösterdiğine tanık olmayan, sevgi gösterimini yaşamayan bir kadın geçmişinden gelen ve kişiliğinin bilinçdışı derinliğinde yoksunluğu yaşanan sevgi ihtiyacını eşiyle doyurma, giderme olanağına da kavuşamayınca, karı koca ilişkilerinde bunalıma düşmektedir.
Kısaca, sevgisiz ve güvensiz büyüme, sevgi ve güven güdülerini yeterince geliştirememe sonucunda karı koca ilişkilerinde, özellikle ruhsal cinsel ilişkilerde kadının cinsel doyumsuzluğuna kadar giden bir davranış aksamasına ve psikoseksüel işlev bozukluklarına yol açabiliyor.
Sevgiyle Kalın..
Uzm.Psk.Dan.Eyüp SARI
Çift ve Evlilik Terapisti
Hiç kuşku yok ki, çocuk olarak hayatımızda tanıdığımız ilk insanlar anababalarımızdır. Babamız tanıdığımız ilk erkek, annemiz ilk kadın, ebeveynimizin ilişkiside ilk karı koca sistemidir. Dolayısıyla çift ilişkisindeki beklentilerimiz tutumlarımız ve davranış örüntülerimiz kendiliğinden içimize doğmaz; aksine biz onları anababalarımızdan öğreniriz.
Araştırmalar, anababaların güçlü modeller oldukları fikrini açıkça desteklemektedir. Doğal olarak bazı ana-baba modelleri diğerlerinden daha iyidir. Dolayısıyla bazı ana-baba modelleri, genç çiftlerin evlilik hayatlarını kurmalarına dolaylı bir şekilde yardım ederken, bazı modeller de engel oluşturabilirler.
Ebeveyn evliliğinde çatışma bulunan ailelerin çocukları, iki yoldan birini seçme eğilimindedir.
1-) Çocukların bazıları ebeveyn evliliğinin örüntüsünü tekrar edecektir. Bu çocuklar, başaramadıkları problemlerle mücadele edip duran ana-babalarını gördüklerinden, sanki o problemleri kopya ederek çoğaltmak ve onları hem kendileri için hem de anababaları için çözmek ihtiyacı içindedirler. Bu yolu seçen çiftler aynı haritaları kullanmak yoluyla anababalarının evliliklerindeki aynı sorunları veya örüntüleri neredeyse aynen tekrarlayacaklardır.
2-) Öte yandan, anababalarının evliliklerindeki çatışmaları tekrarlamaktan kaçınmak için tam aksi yönde davranmaya çalışan bireyler de vardır. Bu bazen işe yarar, bazen de sadece zıt yönde bazı sorunlar yaratabilir.
Çocukluktaki gelişme sürecinde kendi cinsiyetindeki ebeveynin evlilik ilişkisinde 'kaybettiğini' algılayan kişilerin yaşadığı belirli bir acı türü var gibidir.
Evliliklerde genellikle eşlerin birlikte kaybetmesi ya da kazanması şeklinde bir denge bulunmasına karşın, çocuklar bunu öyle algılamazlar. Eğer birey tarafından aynı cinsiyette olan ebeveyn 'kaybediyor' olarak algılanırsa, o ebeveynin mağlubiyetini tekrarlamamak adına, yetişkinliğinde birlikte yaşanması güç olan hırçın birine dönüşebilir. Benzer şekilde, aynı cinsiyette olan ebeveynin 'kazandığını' görmüş olan birey, yetişkinliğinde karşı tarafa hükmetmek ya da sözünü geçirmek isteyebilir. Çiftler psikoterapi desteğine ihtiyaç duyduğunda, Evlilik Terapisti tüm bu nesillerarası aktarımları ele alır.
Aile terapisi sürecinde ise amaç, sadece ilişkiye getirilen ebeveyn modellerine bakmak ve onların izlerini sürmek değil, aynı zamanda bu modellerin, eşlerin birbirlerine karşı davranışlarını nasıl etkilediklerini de araştırmaktır. Bir başka deyişle de amaç, çiftin ebeveyn modellerine dair farkındalığını da arttırmaktır.
SEVGI VE GÜVEN GÖSTERiMi ÖĞRENILEN DAVRANISTIR
İnsanin temel güdüleri olarak, birbirleriyle bağlantılı, biri doyurulmadıkça öbürünün sağlıklı olarak doyurulmasının imkânsız olduğu varsayılan güdüler içinde sevgi ve güven ihtiyacı, özellikle evlilik ilişkilerinde önemli bir rol oynar. Sevgi ve güven gereksinimi kişinin ruhsal gelişiminde, içinde yaşadığı toplumsal ortamda kazanılan, öğrenilen ve evlilik yaşamında doyurulması zorunlu olan güdülerdir. Sevgi ve güven güdüsü, bunları yaşayamayan insanda kazanılmaz, geliştirilmez ve davranışa yansıtılamaz.
Sevgi ve güven güdüleri nerede, nasıl öğrenilir?
Hiç kuşkusuz bunlar çocukluk dönemi ilişkileri içinde ana babanın birbirlerine ve çocuklarına sevgi ve güven verici davranış gösterimleriyle öğrenilir. Çocuk sevile sevile sevmeyi, güven duya duya güvenmeyi öğrenir. Ana babalarının birbirlerine olan sevgi ve güven mesajlarını algıladıkça, bunların insan ilişkilerinde temel gereksinimler olduğunu öğrenir. Özellikle sevgi gösterimi öğrenilen bir davranıştır. Birbirlerine sevgi göstermeyen, sürekli tartışan, kavga eden, birbirinden nefret ettiklerini yineleyen ana babanın kurduğu aile ortamında yetişmiş bir kızın evliliğinde kocasına göstereceği davranış biçiminin, evinde yaşadığı, sevgiden, güvenden yoksun bir davranış biçimi olması kaçınılmazdır. Duyarlı gelişim çağında, kişiliğinin oluşum aşamalarında yaşamadığı, öğrenmediği bir davranışı, o da kocasına gösteremez.
Bu nedenle ortaya koyabildiği davranış biçimi tartışma ve kavga olur. Evlilikte olağan sayılan sıradan olaylar karşısında bile kocasına sevgi ve saygı yerine saldırganlık gösterir.
Doğup büyüdüğü aile içindeki sevgi, güven ve saygıdan yoksun ilişkiler, giderek kişinin algılama düzenini de etkiler. Öyle ki, gençliğin de, ana babasıyla birlikte olduğu yıllarda hep bu türlü mesajlar alarak büyüyen genç kadın, evliliğinde kendine ulaşan mesajları çoğu kez eski yaşam deneyimleri yönünde algılar. Konuşulanları, tartışılanları algı dönüşümüne uğratır. Kuşkusuz bu algısal dönüşüm karı koca arasındaki güven ve sevgi içeren sağlıklı mesajların yanlış algılanmalarında da rol oynamaktadır. Benzer durum erkek cinsiyeti içinde geçerli. Yanlış algılamalar giderek çatışmalı etkileşimlere ve karı koca arasında ilişki bozukluğuna yol açabilmektedir.
KOCAMIN BAĞIRMALARI BABAMINKİNİ ÇAĞRIŞTIRIYOR
Araştırmalarda evli kadınların birçoğunun yaşam öyküleri incelediğinde, sevgi ve güven gereksinimlerinin çocukluklarında yeterince doyurulmadığını görüyoruz. İşte birkaç örnek:
'' Çocukluğum ve genç kızlığım ana baba kavgaları içinde geçti. Babamın başka bir kadınla ilişkisi vardı. Bizi sevmediği kanısındaydım. Babam bana çok baskı yaptı... ''
'' Hayatımda hiç baba sevgisi görmedim. Babam doğum günüm de bile beni döverdi. Evimizde annemle babam arasında sürekli geçimsizlik vardı. Annem birkaç kez ayrılma girişiminde bulunduysa da ayrılamadı... ''
" Babam alkolikti, geceleri eve sarhoş gelir, anneme ve bize çok eziyet ederdi. O eve gelince, sesini duyar duymaz bir titreme gelirdi, çok korkardım. Şimdi de kocamın bağırmaları tıpkı babamınki gibi beni etkiliyor. Kocam da çok içer. İçkili olduğu zaman bana elini dokundurmasına bile tahammül edemiyorum....''
Bu ifadelerde gördüğümüz gibi, babanın anneye ve kendisine sevgi gösterdiğine tanık olmayan, sevgi gösterimini yaşamayan bir kadın geçmişinden gelen ve kişiliğinin bilinçdışı derinliğinde yoksunluğu yaşanan sevgi ihtiyacını eşiyle doyurma, giderme olanağına da kavuşamayınca, karı koca ilişkilerinde bunalıma düşmektedir.
Kısaca, sevgisiz ve güvensiz büyüme, sevgi ve güven güdülerini yeterince geliştirememe sonucunda karı koca ilişkilerinde, özellikle ruhsal cinsel ilişkilerde kadının cinsel doyumsuzluğuna kadar giden bir davranış aksamasına ve psikoseksüel işlev bozukluklarına yol açabiliyor.
Sevgiyle Kalın..
Uzm.Psk.Dan.Eyüp SARI
Çift ve Evlilik Terapisti
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ebeveynlerimizden Geriye Kalan İlişki Mirası" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Eyüp SARI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Eyüp SARI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
