Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekli Çocukların Özellikleri, Tanılanması, Yönlendirilmesi, Eğitimleri, Bilim ve Sanat Merkezleri
ÜSTÜN ZEKÂLI VE ÖZEL YETENEKLİ ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ, TANILANMASI VE YÖNLENDİRİLMESİ, EĞİTİMLERİ, BİLİM VE SANAT MERKEZLERİ
Üstün Zekâlı Çocuk Kime Denir?
Bilişsel becerilerin birçok alanında (dil, matematik, muhakeme, analiz, sentez vs.) geçerli ve güvenilir testlerde, sürekli ölçümlerde IQ’nun 130 ve üzerinde olması durumu “Üstün Zekâ” olarak tanımlanır.
Özel Yetenekli Çocuk Kime Denir?
Bir ya da birden çok yetenek ya da zekâ alanında özelliğinde akranlarından çok üstün performans gösteren, diğer alanlarda da ortalama düzeyde özelliklere sahip olan çocuklar için kullanılan ifadedir.
Üstün Zekâ ve Özel Yetenek Nasıl Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi Hangi Yollarla Yapılır?
Grup başarı testleri, bireysel zekâ testleri, öğretmen kanat ve gözlemleri değerlendirmede kullanılan ana yollardır. Bunun yanında aile bilgisi de önemlidir ki aileler üstün zekâ ve özel yeteneği bilmede %40-50 civarında başarıya sahiptir. En yaygın kullanılan bireysel testler;
Wisc-R Zekâ Testi, Stanford Binet Zekâ Testi, Nöropsikolojik Test Bataryalarıdır. En yaygın olarak kullanılan grup testi ise Temel Kabiliyetler Testidir.
Üstün Zekâlı Çocukların Temel Özellikleri Nelerdir?
Gelişimsel ve Fiziksel Özellikleri (Erken Dönem Belirtileri)
• Gelişimin birçok alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler.
• Genelde erken yürürler ve erken konuşurlar.
• Zengin sözcük dağarcığına sahiptirler ve kurdukları cümleler sizi şaşırtır.
• Gelişmiş bir sinir sistemine sahiptirler bu nedenle duyuları daha keskindir.
• Bazı bebeklerin üstüne battaniye almamalarını, yemek seçmelerini, altını ıslatmalarından aşırı rahatsız olmasını, gürültüye çok tepki vermesini garipsemeyin bu onların aşırı duyarlılığından kaynaklanıyor olabilir.
• Yaşça büyük kişilerle arkadaşlık etmekten hoşlanırlar.
• Gelişim ve olgunlaşma daha hızlı gerçekleşir.
• Güç ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde daha hızlıdırlar.
• Seslere karşı çok duyarlıdırlar.
• Genelde bağışıklık sistemleri güçlüdür ve hastalıklara karşı daha dirençlidirler
• Normal yaşam koşullarında diğer kişilerden daha uzun süre yaşarlar.
Sosyal Gelişim Özellikleri
• Arkadaşları arasında genelde popüler çocuklardır.
• Kendilerinden büyük çocuklarla oyun oynamayı, yaşça büyüklerle sohbet etmeyi severler.
• Anne, baba ya da yakınları erken tanırlar.
• Ses, ağrı ve acıya karşı aşırı tepki verebilirler.
• Empati becerileri, duygusal zekâları gelişmiştir. İletişim kurduğu insanların düşüncelerini, duygularını ve isteklerini kestirebilmede iyidirler.
• Yeni durumlara kolay ve çabuk uyum sağlarlar.
• Arkadaşlarının ilgilerine ve duygularına karşı duyarlı olduklarından grup içinde genellikle lider olma eğilimindedirler. Liderlik özellikleri taşıdıklarından arkadaşları da onların lider olmalarını desteklerler.
• Gelişmiş bir mizah anlayışları vardır
• Okula karşı isteklidirler ve ders dışı etkinliklere katılmaktan zevk duyarlar.
Psikolojik ve Kişilik Özellikleri
• En belirgin özelliklerinin başında bağımsız olmaları gözlenir. Bu özellikleri öğrenme etkinliklerinde de görülür.
• Diğer çocuklar faklı, duyarlı ve yüksek hedefleri vardır. Uzaya gitmek, çevre kirliliğini önlemek vs.
• İçsel disiplinleri ve motivasyonları yüksektir. Bir etkinliğe başlamak için dışardan motivasyona ihtiyaç duymazlar.
• Karşılaştıkları sorun ve problemleri kendi başlarına aşabileceklerine inanırlar.
• Hayal güçlerinin fazla gelişmesi sonucunda, bazıları hayali arkadaşları olabilir. Bilimkurgu konusuna oldukça ilgilidirler.
• Bazı konularda aşırı duyarlı olabilirler. Gelişmiş bir adalet duygusuna, düşüncesine sahiptirler. Yapılan haksızlıklar arkadaşlarına yönelik bile olsa, böyle bir durum gözlerinin yaşla dolmasına neden olabilir. Yok olma tehlikesinde olan türler, enerji kaynaklarının azalması, kirliliğin artması gibi dünya sorunlarına aşırı duyarlı davranabilirler.
• Özgüvenleri yüksektir ve yaptıkları işi mükemmel yapmak isterler.
• Meseleleri sorgular, net bir şekilde düşünür, ilişkileri fark eder ve anlamları idrak ederler.
• Azimli ve karalıdırlar.
• Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar.
• Alçak gönüllüdürler, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar.
• Çalışkandırlar.
Zihinsel ve Kognitif Özellikleri
• Doğumlarından itibaren gördükleri, işittikleri, dokundukları şeylere yaşıtlarına oranla daha fazla ilgi gösterirler, dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırabilirler.
• Daha büyük yaşlarda da dikkat süreleri daha uzundur. Daha meraklı olmaları, çok şey öğrenme isteklerine sahip olmaları nedeniyle, bir sorunla karşılaştıkları zaman, bu konu üzerinde akıllarını daha uzun süre çalıştırabilirler ve daha güç işlerde daha başarılı olabilirler.
• Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahiptirler.
• Geniş sözcük dağarcığına sahiptir. Kelimeleri kolaylıkla ve yerinde kullanırlar. Akıcı bir konuşmaları vardır. Yazma konusunda oldukça beceriklidirler.
• Genellikle kendi başlarına okumayı öğrenirler.
• Sayılara erkenden ilgi duymaya başlarlar ve aritmetik akıl yürütme başarısı yüksektir.
• Zaman kavramı erken gelişebilir. Dün, bugün, yarın gibi kavramları erken öğrenirler. Saati erken öğrenirler.
• Yeni mekanik aletler keşfetmeyi, yeni aletler yapmayı severler.
• İki işi aynı anda yapabilirler.
• Zekâlarına hitap eden, yüksek düşünce becerilerini çalıştırıcı şekilde bilgilerin aktarılmasından hoşlanırlar.
• Başladıkları görevlerin bitirilmesi için kendilerine daha fazla fırsat verilmesini isterler ve sonuca iyi ulaşabilirler.
• Mükemmel denilebilecek uzun süreli bellekleri vardır. Hafızaları güçlü olduğu için önemli detay, kavram, kuram, teorem ve ilkeleri unutmazlar.
• Okuduğunu anlama başarısı yüksektir. Okumayı çok severler. Yaşıtlarının seviyelerinin üzerindeki eserleri rahatlıkla okuyabilirler.
• Tartışmalarda gelişmiş sözel beceriler sergileme gelişmiştir.
• Bilgisayar kullanmada beceriklidir. Yazılım, program, uygulama yapmada oldukça istekli ve başarılıdırlar.
• Karmaşık problemleri çözebilme yetenekleri vardır. Hızlı ve kolay öğrenirler.
• Muhakeme, analiz ve problem çözme yetenekleri gelişmiştir.
• Yüksek düzeyde yaratıcılık ve yüksek hayal güçleri vardır.
• Gözlemleme güçleri fazladır. Esnek ve sıradışı düşünürler. Meseleleri farklı açılardan ele alırlar. Yeni fikirlere kapalı kalmazlar. Hemen her an öğrenmeye hazır haldedirler. Gelişmelere rahatlıkla ayak uydurabilirler.
• Çok ilginç fikirlere sahip olabilirler. Yaratıcılık ve mucitlik özellikleri vardır.
• Sebep sonuç ilişkisine ilgi duyarlar.
• Aşırı meraklı olma, çok soru sorma eğilimindedirler.
• Yüksek düzeyde enerjiye sahiptirler. Algılama ve iç görüleri yüksektir.
• Sanat, bilim, geometri, mekanik, teknoloji ya da müzikte başarılı olurlar.
• Hayalleri güçlüdür. Sanat dallarında orijinal eserler verirler. Ritim ve hareket kontrolleri gelişmiştir.
• Sağduyu ve pratik bilgilerden yararlanırlar.
• Ancak bütün bu özellikler her çocukta bulunmaz.
Üstün yetenekli çocuklar bu listedeki özelliklerin yalnızca bir kısmına, büyük bir kısmına ya da tümüne sahip olabilirler. Çocuk bu özelliklerin çoğunu sergilerse aileler ya da eğitimciler çocuğun özel yetenekli olup olmadığını öğrenmek için bir uzmandan değerlendirme istemelerinde fayda vardır. Bu çocuklar uygun eğitim programlarına yerleştirilebilir ya da destek eğitim aldıklarında gerçek potansiyelleri daha iyi ortaya çıkar. Özellikle 3-8 yaş aralığında erken tanılanmaları oldukça önemlidir.
Üstün Zekâlı Çocukların Olumsuz Yönleri
• Rutin ödevlerden çabuk sıkılırlar. Bu işleri angarya olarak görürler.
• İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.
• Her şeyi yapmak istediklerinden ya da yaptıklarından sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler. Bu nedenle göze batabilirler.
• Başkalarının göremediği ilişkileri görebilir ve dersin çoğunu sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.
• Ara sıra hayallere dalarlar ve dikkatleri dağılır.
• Diğer öğrencilerin "sönük" kalmalarına sebep olabilirler.
• Kendilerine çok da faydalı olmayan eserlere sırf ilgi duyduklarından gereğinden fazla zaman harcayabilirler.
• Bazen yersiz espriler yapabilirler.
• Bazen gereğinden fazla yenilikçi olabilirler. Bu onların “aykırı” ya da “uyumsuz” olarak nitelenmesine neden olabilir.
• Başarısızlıklardan çok çabuk etkilenebilirler.
• Aşırı derecede otoriter olabilirler.
• Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekli Çocukların Eğitim Alabildikleri Merkezler
1. Bilim ve Sanat Merkezleri
2. Fen Liseleri
3. Sosyal Bilimler Liseleri
4. Anadolu Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri
5. Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Özel Lisesi (TEVİTÖL)
6. Beyazıt Ford Otosan İlköğretim Okulu (İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi işbirliğiyle)
7. Üstün Yetenekliler Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi
8. Anadolu Üniversitesi Üstün Yetenekliler Eğitim Programı (ÜYEP)
Çocuğumu Bilim ve Sanat Merkezlerine nasıl Gönderebilirim?
Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi,
Tebliğler Dergisi, Şubat 2007/2593 sayılı yönergede bu çocukların nasıl şekilde okul kabul edildiklerine dair detaylı bilgi bulabilirsiniz. Yönergenin internet adresi:
http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2593_0.html
Üstün Zekâlı Çocuklar Sınıf Atlatılmalı mı?
Üstün zekâlı çocukların büyü bir bölümü okuma, yazma ve sayısal işlem becerisi kazanarak ilkokula gelmiş olabilir. Böyle durumlarda bu çocukların 1.sınıfı okumadan 2.sınıfa başlamasının daha yararlı olacağı düşünülmektedir. İlköğretim Kurumlar Yönetmeliği’nin 49. maddesi bu uygulamadan yararlanmak isteyen öğrenciler için düzenlenmiştir. Sınıf öğretmeninin ve ailenin dikkat etmesi geren nokta, öğretim yılının ilk ayı içinde “sınıf yükseltme sınavının” yapılacak olmasıdır. Bir diğer husus ise sınıf atlatma yapılırken duygusal becerilerinin de uygunluğu yani yükseltildikleri sınıfta arkadaşlık yapıp yapamayacakları da göz önünde bulundurulmalıdır.
Okul Öncesi öğretmenleri bir Çocuğun Üstün Zekâlı Olduğunu Düşünürse Ne Yapmalıdır?
Okul öncesi öğretmenleri bir çocuğun üstün zekâlı olduğunu düşünürse aşağıdaki EK-1/A formunu doldurarak Milli Eğitim Müdürlüğünün ilgili birimi olan Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümüne idare yoluyla iletmesi gerekmektedir.
EK-1/A
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ GÖZLEM FORMU
Adı Soyadı : .......................
Yaşı : ...............
Gözlem Dönemi :.....................
Okul Adı : ............................................................
Öğretmen : ............................................................
Sınıfı : .......................................
AÇIKLAMA : Lütfen öğrencileri aşağıda sıralanan davranışlara göre derecelendiriniz.
Gözlemlediğiniz davranışların düzeyi ya da derecesini gösteren harfin altındaki kutucuğun içerisine ( X ) işareti koyunuz.
A Söz konusu davranış, pek çok etkinlikte sürekli olarak görülür.
B Söz konusu davranış, pek çok etkinlikte sıklıkla görülür.
C Söz konusu davranış, bazı etkinliklerde ara sıra görülür.
D Söz konusu davranış, hiç görülmez.
Sıra No A B C D
1 Kelime dağarcığı yaşıtları seviyesinin üstündedir.
2 Kitaplara ve okumaya ilgi gösterir.
3 Hızlı öğrenir.
4 Kendinden daha büyük çocuklarla olmaktan hoşlanır.
5 Dikkat süresi uzundur.
6 Yeni ve zor deneyimleri tercih eder.
7 Çok soru sorar.
8 Bazı şeyleri kendi düşüncesi doğrultusunda yapmak ister.
9 Hayal gücü yüksektir.
10 Özgün düşüncelere sahiptir.
11 Erişkin ve diğer çocuklarla kolay iletişim kurar.
12 Yaşıtları tarafından ilk olarak seçilir.
13 Yeni durumlara kolay uyum sağlar.
14 Müzik aktivitelerinden hoşlanır.
15 Özgün tonlar üretir.
16 Müziğe karşı duyarlıdır.
17 Ritim örnekleri, melodiler ve tonları kolaylıkla ayırt eder.
18 Çizim, boyama ve benzeri aktiviteler için yeterli zaman ayırır.
19 Çeşitli çizimler yapar (Sadece insanlar, hayvanlar, çiçekler değil).
20 Nesneleri ayrıntıları ile algılar.
21 Sanat aktivitelerinde uzun dikkat süresine sahiptir.
22 Yaptıklarından tatmin olur ve sanat aktivitelerine önem verir.
Not: Okul öncesi eğitim kurumlarına devam edemeyen ve velilerince aday gösterilen okul öncesi çocuklar için bu gözlem formu velisince doldurulur.
Bilim ve Sanat Merkezleri Hangi İllerde Bulunmaktadır?
ADANA - SEYHAN - Bilim Ve Sanat Merkezi
AFYONKARAHİSAR - MERKEZ - Aydın Doğan Bilim Ve Sanat Merkezi
AKSARAY - MERKEZ - Aksaray Bilim Ve Sanat Merkezi
AMASYA - MERKEZ - Amasya Bilim Ve Sanat Merkezi
ANKARA - MAMAK - Ankara Bilim Ve Sanat Merkezi
ANKARA - YENİMAHALLE - Yasemin Karakaya Bilim Ve Sanat Merkezi
ANTALYA - KEPEZ - Antalya Bilim ve Sanat Merkezi
BALIKESİR - MERKEZ - Balıkesir Bilim Ve Sanat Merkezi
BARTIN - MERKEZ - Bartın Bilim Ve Sanat Merkezi
BAYBURT - MERKEZ - Bayburt Bilim Ve Sanat Merkezi
BİLECİK - MERKEZ - Bilecik Bilim Ve Sanat Merkezi
BİNGÖL - MERKEZ - Bingöl Bilim Ve Sanat Merkezi
BİTLİS - MERKEZ - Bitlis Bilim Ve Sanat Merkezi
BURDUR - MERKEZ - Burdur Bilim Ve Sanat Merkezi
BURSA - MUSTAFAKEMALPAŞA - Cevdet Nerse Bilim Ve Sanat Merkezi
BURSA - OSMANGAZİ - Btso Kamil Tolon Bilim Ve Sanat Merkezi
ÇANKIRI - MERKEZ - Ahmet Mecbur Efendi Bilim Ve Sanat Merkezi
ÇORUM - MERKEZ - Çorum Bilim Ve Sanat Merkezi
DENİZLİ - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
DİYARBAKIR - BAĞLAR - Diyarbakır Bilim Ve Sanat Merkezi
DÜZCE - MERKEZ - Düzce Bilim Ve Sanat Merkezi
ELAZIĞ - MERKEZ - Elazığ Bilim Ve Sanat Merkezi
ERZİNCAN - MERKEZ - Erzincan Bilim Ve Sanat Merkezi
ERZURUM - YAKUTİYE - Cevat Dursunoğlu Bilim Ve Sanat Merkezi
ESKİŞEHİR - ODUNPAZARI - Emine-Emir Şahbaz Bilim Ve Sanat Merkezi
GAZİANTEP - ŞAHİNBEY - Şahinbey Bilim Ve Sanat Merkezi
GİRESUN - MERKEZ - Giresun Bilim Ve Sanat Merkezi
GÜMÜŞHANE - MERKEZ - Gümüşhane Bilim Ve Sanat Merkezi
ISPARTA - MERKEZ - Isparta Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - ATAŞEHİR - İstanbul Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - BAHÇELİEVLER - İstanbul Ticaret Odası Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - BEŞİKTAŞ - Beşiktaş Bilim Ve Sanat Merkezi
İZMİR - KONAK - Konak Bilim Ve Sanat Merkezi
İZMİR - NARLIDERE - Sıdıka Akdemir Bilim Ve Sanat Merkezi
KAHRAMANMARAŞ - DULKADİROĞLU - Kahramanmaraş Bilim Ve Sanat Merkezi
KARS - MERKEZ - Fahrettin Kırzıoğlu Bilim Ve Sanat Merkezi
KASTAMONU - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
KAYSERİ - MELİKGAZİ - Çetin Şen Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRIKKALE - MERKEZ - Kırıkkale İl Özel İdaresi Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRKLARELİ - MERKEZ - Kırklareli Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRŞEHİR - KAMAN - Kaman Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRŞEHİR - MERKEZ - Yusuf Demir Bilim Ve Sanat Merkezi
KOCAELİ - İZMİT - İzmit Bilim Ve Sanat Merkezi
KONYA - MERAM - Konya Bilim Ve Sanat Merkezi
KÜTAHYA - MERKEZ - Kütahya Bilim Ve Sanat Merkezi
MALATYA - MERKEZ - Malatya Bilim Ve Sanat Merkezi
MANİSA - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
MANİSA - SALİHLİ - Salihli Bilim Ve Sanat Merkezi
MERSİN - YENİŞEHİR - Mersin Bilim Ve Sanat Merkezi
MUŞ - MERKEZ - Muş Bilim Ve Sanat Merkezi
NEVŞEHİR - MERKEZ - Nevşehir Halil İncekara Bilim Ve Sanat Merkezi
NİĞDE - MERKEZ - Akşemseddin Bilim Ve Sanat Merkezi
ORDU - MERKEZ - Dr. M. Hilmi Güler Bilim Ve Sanat Merkezi
RİZE - MERKEZ - Fatma-Nuri Erkan Bilim Ve Sanat Merkezi
SAKARYA - ERENLER - Sakarya Bilim Ve Sanat Merkezi
SAMSUN - İLKADIM - Samsun Rotary Kulübü Bilim Ve Sanat Merkezi
SİNOP - MERKEZ - Sinop Bilim Ve Sanat Merkezi
SİVAS - MERKEZ - Sivas Bilim Ve Sanat Merkezi
ŞANLIURFA - HALİLİYE - Şanlıurfa Bilim Ve Sanat Merkezi
TEKİRDAĞ - SÜLEYMANPAŞA - Bilim ve Sanat Merkezi
TOKAT - MERKEZ - Tokat Bilim Ve Sanat Merkezi
TRABZON - ORTAHİSAR - Bilim ve Sanat Merkezi
UŞAK - MERKEZ - Uşak Bilim Ve Sanat Merkezi
VAN - MERKEZ - Van Bilim Ve Sanat Merkezi
YALOVA - ÇINARCIK - Atatürk Bilim Ve Sanat Merkezi
YOZGAT - MERKEZ - Fatma Temel Turhan Bilim Ve Sanat Merkezi
ZONGULDAK - MERKEZ - Zonguldak Bilim Ve Sanat Merkezi
Üstün Zekâlı Çocuk Kime Denir?
Bilişsel becerilerin birçok alanında (dil, matematik, muhakeme, analiz, sentez vs.) geçerli ve güvenilir testlerde, sürekli ölçümlerde IQ’nun 130 ve üzerinde olması durumu “Üstün Zekâ” olarak tanımlanır.
Özel Yetenekli Çocuk Kime Denir?
Bir ya da birden çok yetenek ya da zekâ alanında özelliğinde akranlarından çok üstün performans gösteren, diğer alanlarda da ortalama düzeyde özelliklere sahip olan çocuklar için kullanılan ifadedir.
Üstün Zekâ ve Özel Yetenek Nasıl Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi Hangi Yollarla Yapılır?
Grup başarı testleri, bireysel zekâ testleri, öğretmen kanat ve gözlemleri değerlendirmede kullanılan ana yollardır. Bunun yanında aile bilgisi de önemlidir ki aileler üstün zekâ ve özel yeteneği bilmede %40-50 civarında başarıya sahiptir. En yaygın kullanılan bireysel testler;
Wisc-R Zekâ Testi, Stanford Binet Zekâ Testi, Nöropsikolojik Test Bataryalarıdır. En yaygın olarak kullanılan grup testi ise Temel Kabiliyetler Testidir.
Üstün Zekâlı Çocukların Temel Özellikleri Nelerdir?
Gelişimsel ve Fiziksel Özellikleri (Erken Dönem Belirtileri)
• Gelişimin birçok alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler.
• Genelde erken yürürler ve erken konuşurlar.
• Zengin sözcük dağarcığına sahiptirler ve kurdukları cümleler sizi şaşırtır.
• Gelişmiş bir sinir sistemine sahiptirler bu nedenle duyuları daha keskindir.
• Bazı bebeklerin üstüne battaniye almamalarını, yemek seçmelerini, altını ıslatmalarından aşırı rahatsız olmasını, gürültüye çok tepki vermesini garipsemeyin bu onların aşırı duyarlılığından kaynaklanıyor olabilir.
• Yaşça büyük kişilerle arkadaşlık etmekten hoşlanırlar.
• Gelişim ve olgunlaşma daha hızlı gerçekleşir.
• Güç ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde daha hızlıdırlar.
• Seslere karşı çok duyarlıdırlar.
• Genelde bağışıklık sistemleri güçlüdür ve hastalıklara karşı daha dirençlidirler
• Normal yaşam koşullarında diğer kişilerden daha uzun süre yaşarlar.
Sosyal Gelişim Özellikleri
• Arkadaşları arasında genelde popüler çocuklardır.
• Kendilerinden büyük çocuklarla oyun oynamayı, yaşça büyüklerle sohbet etmeyi severler.
• Anne, baba ya da yakınları erken tanırlar.
• Ses, ağrı ve acıya karşı aşırı tepki verebilirler.
• Empati becerileri, duygusal zekâları gelişmiştir. İletişim kurduğu insanların düşüncelerini, duygularını ve isteklerini kestirebilmede iyidirler.
• Yeni durumlara kolay ve çabuk uyum sağlarlar.
• Arkadaşlarının ilgilerine ve duygularına karşı duyarlı olduklarından grup içinde genellikle lider olma eğilimindedirler. Liderlik özellikleri taşıdıklarından arkadaşları da onların lider olmalarını desteklerler.
• Gelişmiş bir mizah anlayışları vardır
• Okula karşı isteklidirler ve ders dışı etkinliklere katılmaktan zevk duyarlar.
Psikolojik ve Kişilik Özellikleri
• En belirgin özelliklerinin başında bağımsız olmaları gözlenir. Bu özellikleri öğrenme etkinliklerinde de görülür.
• Diğer çocuklar faklı, duyarlı ve yüksek hedefleri vardır. Uzaya gitmek, çevre kirliliğini önlemek vs.
• İçsel disiplinleri ve motivasyonları yüksektir. Bir etkinliğe başlamak için dışardan motivasyona ihtiyaç duymazlar.
• Karşılaştıkları sorun ve problemleri kendi başlarına aşabileceklerine inanırlar.
• Hayal güçlerinin fazla gelişmesi sonucunda, bazıları hayali arkadaşları olabilir. Bilimkurgu konusuna oldukça ilgilidirler.
• Bazı konularda aşırı duyarlı olabilirler. Gelişmiş bir adalet duygusuna, düşüncesine sahiptirler. Yapılan haksızlıklar arkadaşlarına yönelik bile olsa, böyle bir durum gözlerinin yaşla dolmasına neden olabilir. Yok olma tehlikesinde olan türler, enerji kaynaklarının azalması, kirliliğin artması gibi dünya sorunlarına aşırı duyarlı davranabilirler.
• Özgüvenleri yüksektir ve yaptıkları işi mükemmel yapmak isterler.
• Meseleleri sorgular, net bir şekilde düşünür, ilişkileri fark eder ve anlamları idrak ederler.
• Azimli ve karalıdırlar.
• Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar.
• Alçak gönüllüdürler, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar.
• Çalışkandırlar.
Zihinsel ve Kognitif Özellikleri
• Doğumlarından itibaren gördükleri, işittikleri, dokundukları şeylere yaşıtlarına oranla daha fazla ilgi gösterirler, dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırabilirler.
• Daha büyük yaşlarda da dikkat süreleri daha uzundur. Daha meraklı olmaları, çok şey öğrenme isteklerine sahip olmaları nedeniyle, bir sorunla karşılaştıkları zaman, bu konu üzerinde akıllarını daha uzun süre çalıştırabilirler ve daha güç işlerde daha başarılı olabilirler.
• Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahiptirler.
• Geniş sözcük dağarcığına sahiptir. Kelimeleri kolaylıkla ve yerinde kullanırlar. Akıcı bir konuşmaları vardır. Yazma konusunda oldukça beceriklidirler.
• Genellikle kendi başlarına okumayı öğrenirler.
• Sayılara erkenden ilgi duymaya başlarlar ve aritmetik akıl yürütme başarısı yüksektir.
• Zaman kavramı erken gelişebilir. Dün, bugün, yarın gibi kavramları erken öğrenirler. Saati erken öğrenirler.
• Yeni mekanik aletler keşfetmeyi, yeni aletler yapmayı severler.
• İki işi aynı anda yapabilirler.
• Zekâlarına hitap eden, yüksek düşünce becerilerini çalıştırıcı şekilde bilgilerin aktarılmasından hoşlanırlar.
• Başladıkları görevlerin bitirilmesi için kendilerine daha fazla fırsat verilmesini isterler ve sonuca iyi ulaşabilirler.
• Mükemmel denilebilecek uzun süreli bellekleri vardır. Hafızaları güçlü olduğu için önemli detay, kavram, kuram, teorem ve ilkeleri unutmazlar.
• Okuduğunu anlama başarısı yüksektir. Okumayı çok severler. Yaşıtlarının seviyelerinin üzerindeki eserleri rahatlıkla okuyabilirler.
• Tartışmalarda gelişmiş sözel beceriler sergileme gelişmiştir.
• Bilgisayar kullanmada beceriklidir. Yazılım, program, uygulama yapmada oldukça istekli ve başarılıdırlar.
• Karmaşık problemleri çözebilme yetenekleri vardır. Hızlı ve kolay öğrenirler.
• Muhakeme, analiz ve problem çözme yetenekleri gelişmiştir.
• Yüksek düzeyde yaratıcılık ve yüksek hayal güçleri vardır.
• Gözlemleme güçleri fazladır. Esnek ve sıradışı düşünürler. Meseleleri farklı açılardan ele alırlar. Yeni fikirlere kapalı kalmazlar. Hemen her an öğrenmeye hazır haldedirler. Gelişmelere rahatlıkla ayak uydurabilirler.
• Çok ilginç fikirlere sahip olabilirler. Yaratıcılık ve mucitlik özellikleri vardır.
• Sebep sonuç ilişkisine ilgi duyarlar.
• Aşırı meraklı olma, çok soru sorma eğilimindedirler.
• Yüksek düzeyde enerjiye sahiptirler. Algılama ve iç görüleri yüksektir.
• Sanat, bilim, geometri, mekanik, teknoloji ya da müzikte başarılı olurlar.
• Hayalleri güçlüdür. Sanat dallarında orijinal eserler verirler. Ritim ve hareket kontrolleri gelişmiştir.
• Sağduyu ve pratik bilgilerden yararlanırlar.
• Ancak bütün bu özellikler her çocukta bulunmaz.
Üstün yetenekli çocuklar bu listedeki özelliklerin yalnızca bir kısmına, büyük bir kısmına ya da tümüne sahip olabilirler. Çocuk bu özelliklerin çoğunu sergilerse aileler ya da eğitimciler çocuğun özel yetenekli olup olmadığını öğrenmek için bir uzmandan değerlendirme istemelerinde fayda vardır. Bu çocuklar uygun eğitim programlarına yerleştirilebilir ya da destek eğitim aldıklarında gerçek potansiyelleri daha iyi ortaya çıkar. Özellikle 3-8 yaş aralığında erken tanılanmaları oldukça önemlidir.
Üstün Zekâlı Çocukların Olumsuz Yönleri
• Rutin ödevlerden çabuk sıkılırlar. Bu işleri angarya olarak görürler.
• İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.
• Her şeyi yapmak istediklerinden ya da yaptıklarından sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler. Bu nedenle göze batabilirler.
• Başkalarının göremediği ilişkileri görebilir ve dersin çoğunu sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.
• Ara sıra hayallere dalarlar ve dikkatleri dağılır.
• Diğer öğrencilerin "sönük" kalmalarına sebep olabilirler.
• Kendilerine çok da faydalı olmayan eserlere sırf ilgi duyduklarından gereğinden fazla zaman harcayabilirler.
• Bazen yersiz espriler yapabilirler.
• Bazen gereğinden fazla yenilikçi olabilirler. Bu onların “aykırı” ya da “uyumsuz” olarak nitelenmesine neden olabilir.
• Başarısızlıklardan çok çabuk etkilenebilirler.
• Aşırı derecede otoriter olabilirler.
• Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekli Çocukların Eğitim Alabildikleri Merkezler
1. Bilim ve Sanat Merkezleri
2. Fen Liseleri
3. Sosyal Bilimler Liseleri
4. Anadolu Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri
5. Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Özel Lisesi (TEVİTÖL)
6. Beyazıt Ford Otosan İlköğretim Okulu (İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi işbirliğiyle)
7. Üstün Yetenekliler Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi
8. Anadolu Üniversitesi Üstün Yetenekliler Eğitim Programı (ÜYEP)
Çocuğumu Bilim ve Sanat Merkezlerine nasıl Gönderebilirim?
Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi,
Tebliğler Dergisi, Şubat 2007/2593 sayılı yönergede bu çocukların nasıl şekilde okul kabul edildiklerine dair detaylı bilgi bulabilirsiniz. Yönergenin internet adresi:
http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2593_0.html
Üstün Zekâlı Çocuklar Sınıf Atlatılmalı mı?
Üstün zekâlı çocukların büyü bir bölümü okuma, yazma ve sayısal işlem becerisi kazanarak ilkokula gelmiş olabilir. Böyle durumlarda bu çocukların 1.sınıfı okumadan 2.sınıfa başlamasının daha yararlı olacağı düşünülmektedir. İlköğretim Kurumlar Yönetmeliği’nin 49. maddesi bu uygulamadan yararlanmak isteyen öğrenciler için düzenlenmiştir. Sınıf öğretmeninin ve ailenin dikkat etmesi geren nokta, öğretim yılının ilk ayı içinde “sınıf yükseltme sınavının” yapılacak olmasıdır. Bir diğer husus ise sınıf atlatma yapılırken duygusal becerilerinin de uygunluğu yani yükseltildikleri sınıfta arkadaşlık yapıp yapamayacakları da göz önünde bulundurulmalıdır.
Okul Öncesi öğretmenleri bir Çocuğun Üstün Zekâlı Olduğunu Düşünürse Ne Yapmalıdır?
Okul öncesi öğretmenleri bir çocuğun üstün zekâlı olduğunu düşünürse aşağıdaki EK-1/A formunu doldurarak Milli Eğitim Müdürlüğünün ilgili birimi olan Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümüne idare yoluyla iletmesi gerekmektedir.
EK-1/A
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ GÖZLEM FORMU
Adı Soyadı : .......................
Yaşı : ...............
Gözlem Dönemi :.....................
Okul Adı : ............................................................
Öğretmen : ............................................................
Sınıfı : .......................................
AÇIKLAMA : Lütfen öğrencileri aşağıda sıralanan davranışlara göre derecelendiriniz.
Gözlemlediğiniz davranışların düzeyi ya da derecesini gösteren harfin altındaki kutucuğun içerisine ( X ) işareti koyunuz.
A Söz konusu davranış, pek çok etkinlikte sürekli olarak görülür.
B Söz konusu davranış, pek çok etkinlikte sıklıkla görülür.
C Söz konusu davranış, bazı etkinliklerde ara sıra görülür.
D Söz konusu davranış, hiç görülmez.
Sıra No A B C D
1 Kelime dağarcığı yaşıtları seviyesinin üstündedir.
2 Kitaplara ve okumaya ilgi gösterir.
3 Hızlı öğrenir.
4 Kendinden daha büyük çocuklarla olmaktan hoşlanır.
5 Dikkat süresi uzundur.
6 Yeni ve zor deneyimleri tercih eder.
7 Çok soru sorar.
8 Bazı şeyleri kendi düşüncesi doğrultusunda yapmak ister.
9 Hayal gücü yüksektir.
10 Özgün düşüncelere sahiptir.
11 Erişkin ve diğer çocuklarla kolay iletişim kurar.
12 Yaşıtları tarafından ilk olarak seçilir.
13 Yeni durumlara kolay uyum sağlar.
14 Müzik aktivitelerinden hoşlanır.
15 Özgün tonlar üretir.
16 Müziğe karşı duyarlıdır.
17 Ritim örnekleri, melodiler ve tonları kolaylıkla ayırt eder.
18 Çizim, boyama ve benzeri aktiviteler için yeterli zaman ayırır.
19 Çeşitli çizimler yapar (Sadece insanlar, hayvanlar, çiçekler değil).
20 Nesneleri ayrıntıları ile algılar.
21 Sanat aktivitelerinde uzun dikkat süresine sahiptir.
22 Yaptıklarından tatmin olur ve sanat aktivitelerine önem verir.
Not: Okul öncesi eğitim kurumlarına devam edemeyen ve velilerince aday gösterilen okul öncesi çocuklar için bu gözlem formu velisince doldurulur.
Bilim ve Sanat Merkezleri Hangi İllerde Bulunmaktadır?
ADANA - SEYHAN - Bilim Ve Sanat Merkezi
AFYONKARAHİSAR - MERKEZ - Aydın Doğan Bilim Ve Sanat Merkezi
AKSARAY - MERKEZ - Aksaray Bilim Ve Sanat Merkezi
AMASYA - MERKEZ - Amasya Bilim Ve Sanat Merkezi
ANKARA - MAMAK - Ankara Bilim Ve Sanat Merkezi
ANKARA - YENİMAHALLE - Yasemin Karakaya Bilim Ve Sanat Merkezi
ANTALYA - KEPEZ - Antalya Bilim ve Sanat Merkezi
BALIKESİR - MERKEZ - Balıkesir Bilim Ve Sanat Merkezi
BARTIN - MERKEZ - Bartın Bilim Ve Sanat Merkezi
BAYBURT - MERKEZ - Bayburt Bilim Ve Sanat Merkezi
BİLECİK - MERKEZ - Bilecik Bilim Ve Sanat Merkezi
BİNGÖL - MERKEZ - Bingöl Bilim Ve Sanat Merkezi
BİTLİS - MERKEZ - Bitlis Bilim Ve Sanat Merkezi
BURDUR - MERKEZ - Burdur Bilim Ve Sanat Merkezi
BURSA - MUSTAFAKEMALPAŞA - Cevdet Nerse Bilim Ve Sanat Merkezi
BURSA - OSMANGAZİ - Btso Kamil Tolon Bilim Ve Sanat Merkezi
ÇANKIRI - MERKEZ - Ahmet Mecbur Efendi Bilim Ve Sanat Merkezi
ÇORUM - MERKEZ - Çorum Bilim Ve Sanat Merkezi
DENİZLİ - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
DİYARBAKIR - BAĞLAR - Diyarbakır Bilim Ve Sanat Merkezi
DÜZCE - MERKEZ - Düzce Bilim Ve Sanat Merkezi
ELAZIĞ - MERKEZ - Elazığ Bilim Ve Sanat Merkezi
ERZİNCAN - MERKEZ - Erzincan Bilim Ve Sanat Merkezi
ERZURUM - YAKUTİYE - Cevat Dursunoğlu Bilim Ve Sanat Merkezi
ESKİŞEHİR - ODUNPAZARI - Emine-Emir Şahbaz Bilim Ve Sanat Merkezi
GAZİANTEP - ŞAHİNBEY - Şahinbey Bilim Ve Sanat Merkezi
GİRESUN - MERKEZ - Giresun Bilim Ve Sanat Merkezi
GÜMÜŞHANE - MERKEZ - Gümüşhane Bilim Ve Sanat Merkezi
ISPARTA - MERKEZ - Isparta Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - ATAŞEHİR - İstanbul Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - BAHÇELİEVLER - İstanbul Ticaret Odası Bilim Ve Sanat Merkezi
İSTANBUL - BEŞİKTAŞ - Beşiktaş Bilim Ve Sanat Merkezi
İZMİR - KONAK - Konak Bilim Ve Sanat Merkezi
İZMİR - NARLIDERE - Sıdıka Akdemir Bilim Ve Sanat Merkezi
KAHRAMANMARAŞ - DULKADİROĞLU - Kahramanmaraş Bilim Ve Sanat Merkezi
KARS - MERKEZ - Fahrettin Kırzıoğlu Bilim Ve Sanat Merkezi
KASTAMONU - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
KAYSERİ - MELİKGAZİ - Çetin Şen Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRIKKALE - MERKEZ - Kırıkkale İl Özel İdaresi Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRKLARELİ - MERKEZ - Kırklareli Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRŞEHİR - KAMAN - Kaman Bilim Ve Sanat Merkezi
KIRŞEHİR - MERKEZ - Yusuf Demir Bilim Ve Sanat Merkezi
KOCAELİ - İZMİT - İzmit Bilim Ve Sanat Merkezi
KONYA - MERAM - Konya Bilim Ve Sanat Merkezi
KÜTAHYA - MERKEZ - Kütahya Bilim Ve Sanat Merkezi
MALATYA - MERKEZ - Malatya Bilim Ve Sanat Merkezi
MANİSA - MERKEZ - Bilim Ve Sanat Merkezi
MANİSA - SALİHLİ - Salihli Bilim Ve Sanat Merkezi
MERSİN - YENİŞEHİR - Mersin Bilim Ve Sanat Merkezi
MUŞ - MERKEZ - Muş Bilim Ve Sanat Merkezi
NEVŞEHİR - MERKEZ - Nevşehir Halil İncekara Bilim Ve Sanat Merkezi
NİĞDE - MERKEZ - Akşemseddin Bilim Ve Sanat Merkezi
ORDU - MERKEZ - Dr. M. Hilmi Güler Bilim Ve Sanat Merkezi
RİZE - MERKEZ - Fatma-Nuri Erkan Bilim Ve Sanat Merkezi
SAKARYA - ERENLER - Sakarya Bilim Ve Sanat Merkezi
SAMSUN - İLKADIM - Samsun Rotary Kulübü Bilim Ve Sanat Merkezi
SİNOP - MERKEZ - Sinop Bilim Ve Sanat Merkezi
SİVAS - MERKEZ - Sivas Bilim Ve Sanat Merkezi
ŞANLIURFA - HALİLİYE - Şanlıurfa Bilim Ve Sanat Merkezi
TEKİRDAĞ - SÜLEYMANPAŞA - Bilim ve Sanat Merkezi
TOKAT - MERKEZ - Tokat Bilim Ve Sanat Merkezi
TRABZON - ORTAHİSAR - Bilim ve Sanat Merkezi
UŞAK - MERKEZ - Uşak Bilim Ve Sanat Merkezi
VAN - MERKEZ - Van Bilim Ve Sanat Merkezi
YALOVA - ÇINARCIK - Atatürk Bilim Ve Sanat Merkezi
YOZGAT - MERKEZ - Fatma Temel Turhan Bilim Ve Sanat Merkezi
ZONGULDAK - MERKEZ - Zonguldak Bilim Ve Sanat Merkezi
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekli Çocukların Özellikleri, Tanılanması, Yönlendirilmesi, Eğitimleri, Bilim ve Sanat Merkezleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
8 Beğeni 
Yazan Uzman
|
üstün zekalı çocuklar, özel yetenekli, üstün yetenek, zeki çocuklar, çocukta zeka, wisc-r, stanford binet, zeka testleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
