2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Fobiler ve Tedavi Yöntemleri
MAKALE #13271 © Yazan Uzm.Psk.Alpaslan KESKİN | Yayın Eylül 2014 | 6,184 Okuyucu
FOBİLER ve TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Fobi, nesnel olarak önemli bir tehlike kaynağı olmayan bir nesne veya durumla ilişkilendirilmiş sürekli ve aşırı korkudur. (Marks 1969)
Yani fobi, korkunun özel bir şeydidir. Bir korkuya fobi diyebilmeniz için birincisi geçerli bir nedeni olmadığı halde ortaya çıkacak. ikincisi ise yoğun ve sürekli olacak. O zaman her korkuya fobi demiyoruz. Örneğin bağıran bir aslanın yanına yaklaşmaktan hemen hemen herkes korkar. Hem de yoğun bir şekilde korkar. Ama bu korkuya fobi demiyoru. Çünkü bu korkunun gerekçesi var. Senin yaşamını tehlikeye düşürebilir. Ama bir kediden korkmak düşünün. Öyleki resmini gördüğü anda bile içinde bir korku, kalp çarpıntısı, ağız kuruması vs yaşıyor. Bir kedi resminden neden korktuğunu ve kalp çarpıntısı yaşadığını kimse kendine kolay kolay izah edemez. Bir k
bir kereye mahsus değil sürekli yaşıyor ise bu açıklanabilecek bir durum değil. Burada nedeni belli olmadan sürekli yaşanılan korku var. Bu korkuya neden olan şey zihninde gerçek tehlike arz eden bir nesne veya durumla ilişkilendirilmiş. Demek ki bir korkuya fobi diyebilmeniz için hem gerçek tehlike olmadan ortaya çıkmış olması hem de aşırı tepki verilmiş olması gerekiyor.
Aşırı tepki durumu, bir kişinin, fobisi olan nesne veya durumla karşı karşıya kalmak zorunda olduğu zaman gözlenir. Kişi genellikle hoşnutsuzluk derecesinde bir anksiyete deneyimler. Kalp çarpıntıs, hızlı nabız, baş dönmes, mide bulantısı, aşırı derecede terleme, ağız kuruluğu ve baygınlık gibi tıbbi bakımdan aciliyet gerektiren bir durumda olan bir kişinin gösterdiği semptomları gösterebilir.
Diğer bir husus kişinin kuvvetli kaçma veya nesnesi yada durumla ilişkide bulunmaktan kaçınma isteği duymasıdır. Mümkünse fobik kişi korkulan durumdan uzak durur ve bu yüzden yaşam aktivitelerini kısıtlar. Durumdan kaçınabilmesi mümkün değilse ya fobinin üstesinden gelir ya da kişide kronik anksiyete meydana gelir.
Bir korkuyu fobiye dönüştüren anahtar niteliklerden birisi de korkulan durumdaki risk miktarının ve o durumda olmaktan dolayı görülecek hasar seviyesinin büyütülmesidir.Yukarıdaki örneği ele alırsak canlı kediden gelebilecek bir zarar çok az iken resmini gördüğünde dahi ölüm tehlikesi ile karşı karşıya kalmış gibi tepki veriyor olmasının kişinin kendininde farkında olduğu gibi aşırı bir tepkidir.
Bir kişide birden fazla fobi durumu olabilir. Birçok şeye karşı fobisi olan kişi bütün korkulan durumlardan kaçınmakta zorlanabilir. En azından bazen, gerçekçi olmayan korkuları olduğu durumlarla karşılaşmak zorunda olduğu için beklenen anksiyeteyi, sıkıntıyı, korkuyu yaşayacaktır. Bu anlesiyete nitelik açısından ' her şeyden korkan' fakat zararlı olarak algıladıkları her uyarıcıdan kaçınmayı imkansız bulabilen yaygın anlesiyete bozukluğuna sahip hastaların yaşadıkları anksiyeteden ayırt edilmez. Bu yüzden çok yönlü fobisi olan kişileri yaygın anksiyete bozukluğu olan kişilerden ayırt etmek zaman zaman zordur.
Sınıflardırma
Fobileri sınıflandırma konusunda yapılan çalışmalar sonucunda fobilerin 3 ana grupta toplandığı söylenebilir.
Birincisi 'sosyal reddedilme' ile ilgilidir. Eleştirilmeyi, yetkili kişilerle konuşmayı, bir isteğin reddedilmesini ve itici görülmesini işermektedir.
ikincisi agorafobik bir igeriğe sahip görünmektedir. Yani tek başına seyahat, yüksekli, köprü ve kalabalık korkusu.
Üçüncü grup kesilme ve kan görme ile ilgilidir.(Beck 2005)
Fobilerde yayılma durumu söz konusudur. Örneğin bir işçi yolda beyaz bir çizgi çizerken bir kamyon kendisine çarpmış ve ardından da yolda çalışma fobisi geliştirmiştir. Fobi daha sonra yolda motosiklet ve bisiklet sürme korkusuna yayılmıştır. (Kraft ve AI-Issa, 1965a) bunun gibi fobiller, bir nesneye yönelik olarak başlayıp daha sonra farklı nesnelere yayıla bilmektedir.
Fobileri şu şekilde de sınıflandırma yapabiliriz.
1- Travmatik Fobiler
Hoşa gitmeyen veya hasar verici deneyim sonucu ortaya çıkar. Bir savaşta sürekli tehlike altında kalmaktan veya araba kazası sonunda araba kullanma fobisi geliştirme gibi hasar verici deneyim sonucunda oluşabilir.
2- Sabitleme Fobileri
Çocuklukta yaşanmış bir olumsuz yaşantının diğer yetişkinler gibi unutmayıp sabitlenmiş ilk yoğun korkuları içerir.
3- Spesifik Fobiler
Bir çok spesifik fobi olmakla birlikte yaygın olan fobilerde bazılarından bahsetmek faydalı olur.

Akrofobi veya Yükseklik Korkusu: Akrofobi veya yükseklik korkusu yaygın olan bir fobidir. Akrofobik kişiler binalarin yüksek katlarinda ya da tepelerin veya dağların üstünde olmaktan korkarlar. Bu tür fobik kişilerin çoğu köprülerin veya metro raylarının kenarlarina yakin olmaktan da korkarlar. Akrofobik kişinin korkusu genellikle düşme ve ciddi Bir biçimde yaralanma ihtimali ile ilgilidir. Bazı kişiler akrofobik sapkin ve kontrol edilemeyen bir atlama dürtüsüne sahip olmaktan korkarlar ve hatta sanki bazı dış güçler onları yüksek yerlerin kenarına doğru çekiyormuş gibi hissedebilirler. Akrofobik bir kişi, sabit bir şekilde dayanıklı bir zemin üzerinde bulunmasina rağmen, düşme ile ilgili görsel hayalleri olabilir ve hatta bedensel hisler deneyimleyebilir. Düşme veya kayma hisleri, akrofobik kişilerin belirttiği baş dönmesi duygularının bir sonucu olan, somatik imgelem biçimleridir.

Asansör Korkusu: Asansöre binmekten korkan insanlar, klinik uygulamada sıklıkla görülür. Yüzeyde özellikle dramatik bir fobi olarak gözükmese de, bir, kişinin yaşam tarzını ciddi bir biçimde engelleyebilir. Asansör fobisi olanlar, Asansör kullanıp kullanmama gerekliliğine bağlı olarak yaşayacakları veya çalışacakları yerler haklında kararlara almaya zorlanırlar. Büyükşehirlerin çoğunda yüksek iş binalarının ve apartmanların ağır bastığı göz önünde bulunduruldugu zaman bu korku, bir kişinin mesleksel ve kişisel yaşamının seyrini bütünüyle değiştirebilir.
Asansör fobisi olan kişi için en yaygın korku kabloların kopup asansörün yere carpmasıdır. Genellikle, yerden belirli bir yüksekliğin güvenli olduğuna inanır ve bu mesafeyi asansör ile gitmeyi ister. ( genelde ya ikinci ya üçüncü kattır). Bu seviye yada bu yükseklik geçildi mi asansor fobisi olan kişi son dereceli, anksiyöz olur. Bazı asansör fobisi olan kişiler zemin seviyesinin yukarısına çıkmaya bile korkarlar ve diğerleri iki kat arasında takılıp kalacağından, kapıların açılmayacağından ve mahsur kalacaklarından korkarlar. Diğerleri de açlıktan veya havasızlıktan boğularak ölebileceklerinden korkarlar. Havasız kalacakları korkusu ile alakalı asansör kor- kusu olan insanlar genellikle kalabalik ve tünel gibi diğer kapalı alanlarda da havasız kalabilecekleri gerekçesi ile korkarlar. Asansörde mahsur kalma korkusu çoğunlukla agorafobiden ileri gelir.

Kapali Yerler Fobisi (Klostrofobi): Tüneller, kabinler veta diğer kapalı mekanlarda olmaktan korkan bazı insanlar yetersiz havadan dolayı boğulacaklarından endişe duyarlar. Tünelin çökeceğinden ve canlı gömüleceklerinden veya düşen yapılar yüzünden öleceklerinden de korkabilirler. Tünel içinden geçerken, somatik imgelem deneyimleyebilirler ve sanki göğüsleri sıkılıyormuş gibi bir nefes darlığı hissedebilirler.
Uçak Fobisi. Birçok insan uçak yolculuğu öncesinde ve sırasında şiddetli anksiyete gösterirler ve pahasi ne olursa olsun sağlıkları için zorunlu oldugu zaman bile öyle bir yolculuktan kaçınabilirler. Bazıları uçağın hava beslemesindeki arizadan dolayi havasiz kalarak boğulacaklarindan korkarlar. Diğerleri gerginliklerinin artacağı ve kontrollerini kaybedeceklerinden korkarlar. Ancak daha yaygın olarak, ucak fobisi olan kişi uçağın düşüp parçalanacağından ve öleceğinden korkar.
Uçak yolculuğundan korkan diğer insanlar, Sosyal durumlarda kontrolün kaybı ile ilgili endişe duyarlar. Uçakta kusacaklarından veya bayılacaklarından ve bu yüzden küçük düşmenin sıkıntısından korkabilirler. Son olarak uçak fobisinin önemli bir kısmı, kapalı yerde mahsur kalma korkusu ve bakıcısından ayrı iken kalp krizi gibi ciddi bir rahatsizlik geçirme korkusunun bir birleşimi olan agorafobi ile ilgilidir.
Kan Fobisi: Kandan yaradan veya hastalıktan çabuk etkilenen insanlar kan yada yara görmekten korktuklarını belirtmezler. Daha ziyade kendilerinde ya da başkalarında kan yada yara gördüklerinde bir tiksinme hissi duyarlar ve geri çekilme eğiliminde bulunurlar. Eğer gözlerini kapatırlarsa huzursuzlukları büyük ölçüde azalır. Ayrıca, bu tarz fobilerde yalnızca vücudun bir parçasının kesildiğini dinlerken veya bir yaralanma hakkında film izlerkende meydana gelebilir.
TEDAVİ
Fobilerin tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılanbilmekle birlikte daha çok Bilişsel-Davranışçı terapi teknikleri ve hipnoz kullanılmaktadır.
Fobinin çocukluk anılarında kalıcı duygusal yaşantı ile ilintili olmadığı, daha çok bilişsel çarpıtmalar veya model alma- öğrenme yoluyla oluşmuş olduğu anlaşılır ise Bilişsel-Davranışşı terapi teknikleri ile veya aynı teknikleri hipnoz altında uygulayarak kısa sürede sonuca ulaşmak mümkün olabilmektedir.
Bilişsel-Davranışçı teknikler uygulanırken kişinin fobiye yönelik geliştirmiş olduğu şemalarını tespit edip onlara yönelik olumsuz otomatik düşüncelerin düzeltilmesine çalışılır.
Sağlıcakla kalmanız dileği ile...

Kaynakça ;
1- Beck (2005) Anksiyete Bozuklukları ve Fobiler
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Fobiler ve Tedavi Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Alpaslan KESKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Alpaslan KESKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Alpaslan KESKİN Fotoğraf
Uzm.Psk.Alpaslan KESKİN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi13 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Alpaslan KESKİN'in Makaleleri
► Vajinismus Tedavi Yöntemleri Psk.Burcu MUŞDAL ÇELEBİ
► Kekemelik ve Tedavi Yöntemleri Pdg.Aykut AKOVA
► Psikolojik Tedavi Yöntemleri ÇOK OKUNUYOR Psk.Nilüfer ŞİŞMAN
► Anksiyete Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Psk.Gökhan BİNGÖL
► Pika Türleri ve Tedavi Yöntemleri Psk.Dnş.Altuğ EFEOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Fobiler ve Tedavi Yöntemleri' başlığıyla benzeşen toplam 63 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


19:05
Top