2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Riskli Yenidoğanda (Term ve Prematüre Bebeklerde) Nörogelişimsel Yaklaşım
MAKALE #1136 © Yazan Fzt.Feride BİLİR | Yayın Haziran 2008 | 17,041 Okuyucu
FİZYOTERAPİ NEDEN GEREKLİDİR


AMAÇ : Doğru hareket Normali algılamak, gövdeyi hissetmek, hareketliliği sağlamak, sosyal ilişkileri ve çevresinin keşfedilmesini öğretmektir. Bu hareket komponentleri düzgün duruş sağlanabilirse, normal hareket paternleri için duysal feedback oluşturur.

Risk faktörlerini taşıyan tüm bebeklerde ileride problem gelişecek anlamına gelmez. Sadece diğer bebeklerden daha fazla risk altındadırlar. Bu nedenle yüksek risk taşıyan bebeklerin ailelerine erken dönemde gün içerisinde kullanacakları pozisyonları ve doğru hareket paternlerini öğretmek amaçlanmalı ve aksi durum kesinleşene kadar, *minör nörolojik sorunlar açısından okul çağına kadar takip edilmelidir (Bariz nörolojik bulgu saptanmayan fakat motor gelişimde gecikme( ortalama 1,5-2 yaş arası yürüyen), tremor, sarsaklık, hafif koordinasyon bozukluğu ve/veya hipotoni ile seyreden nörolojik tablo)
Preterm bebeklerde motor kaabiliyet genelde engellenmiş ya da gecikmiştir. Bu gecikmeler ve hareketin anormal paternleri baş kontrolünün gelişmesinde gecikmeye neden olmakta, gövde stabilitesini,el-göz koordinasyonunu ve sosyal ilişkileri olumsuz etkilemektedir


Anne karnındaki son 8 haftada fetal pozisyon denen fleksiyon pozisyonu gelişir. Fetal pozisyonda bebekler kol ve bacaklarını yerçekimine karşı hareket ettirebilirler. İleriki dönemlerde daha komplike hareketleri başarabilirler.


Term bebekler postnatal 6. haftada ekstansiyon yapar. İstemli hareketler başlar. Preterm bebekte fleksiyon postürü gelişemediği için uzanma da gecikir.


Kaslar yeterince kuvvetli olmadığı için alt ekstremiteler kurbağa pozisyonundadır. Bu pozisyon hareket gelişimini engeller ve hareket kontrolü zor olur. Hareketler düzensiz ve sıçrayıcı tarzdadır. Uyurken bile devam eder. Fetal pozisyona yerleştirmek bu bebekleri sakinleştirir ve stabiliteyi sağlar.


Erken dönemde verilen egzersizler hipoton olan kasları güçlendirir. Term bebek doğumdan önceki 8 hafta anne karnında dar bir alanda uterus duvarına çekme ve itme hareketleri yapar ve böylelikle ekstremiteler güçlenir. Preterm bebek bu süreci yaşamadığı için doğumdan hemen sonra kasların hipotonik olması normal karşılanmalı ancak takip edilmelidir.


Nörogelişimsel tedavi bebeğin normal hareket paterninin gelişmesini sağlamak için, ilkel reflekslerin inhibisyonu, normal kas tonusunun uyarılması ve bebeğe duysal-motor becerilerin verilmesini sağlar.


NDT bir metod değil, kişisel olarak çocuğun ihtiyaçlarına göre belirlenen her bebeğin özel problemlerine yönelik bir yaklaşımdır. Nöromotor fonksiyon bozukluğu olan çocukların en büyük problemi; yerçekimine karşı , normal postüral kontrolün gelişimindeki gecikmeden kaynaklanır (Bobath 1980). Beyin lezyonları sonucunda pek çok tonik refleks serbestlenir (Magnus- 1926, Rademaker -1935 ve Byers 1938 ). Buna bağlı olarak yerçekimine karşı primitif paternler ortaya çıkar ve anormal paternler görülür. Sonuç olarak da spastisite, hareket kaybı ve anormal postüral fiksasyon görülebilir.


NDT’de terapötik tutuş tekniği kullanılarak anormal cevaplar inhibe edilirken, motor cevaplar uyarılır. Yenidoğanlarda kullanılan terapötik tutuş tekniği ile motor gelişimin temelini oluşturan normal duysal ve motor deneyimler elde edilmeye çalışılır. Tüm hareketler handling (tutuş şekilleri) sırasındaki reaksiyonlara göre düzenlenir ve taşıma şekillleri aileye öğretilir.


Erken tedavinin en önemli yararı gelişimsel problemlerin farkedilerek, aileye ne gibi problemlerle karşılaşacağının önceden söylenmesi ve bu sorunlarla nasıl başa çıkabileceklerinin anlatılması olanağını sağlamasıdır. Böylelikle ileride oluşabilecek minör nörolojik bozukluklar da aile için önemli bir sorun olmayacaktır.


NDT’de amaç gelişen anormal paternleri, değişik hareketler ve postüral pozisyonlar ile duysal uyarılar sağlayarak normale en yakın seviyeye getirebilmektir. Ekstremitelerin fonksiyonel istemli hareketleri, pozisyonlama tekniği ile aktive olur. Optimal duysal motor tecrübe ile motor kaabiliyetlerin arttırılması ve düzgün postüral duruşu ve stabiliteyi sağlamak amaçlanır. Bununla beraber uzanma, dönme, oturma, emekleme, yer değiştirme hareketleri, ayakta durma ve yürüme öncesi kaabiliyetler uygulattırılır.
Bobath 1980’de, ısrarla normal motor gelişim basamaklarına bağlı kalarak hareket etmenin doğru olmadığını belirtmiştir. Nörolojik problemi olan çocukların normal nöromotor gelişimi olan çocuklar gibi gelişim basamaklarını sırasıyla başaramadıkları deneyimlerle belirtilmiştir. Egzersiz programında önemli olan, tedavi yönteminin evde de günlük yaşama aktarılarak uygulanmasıdır. Çocuğun yemek yeme, giyinme, oyun, uyuma, ev içi bağımsız yer değiştirme aktiviteleri sırasında uygulanmaya çalışılır.


Tedavide majör nöromotor bozukluğu olan çocuğun postürü düzeltilmeye çalışılmaz. Çünkü bir tarafın anormal postürünü düzeltmek, diğer tarafın anormal postürünün artmasına neden olur. Bunun yerine tedavi sırasında normal hareketlerin yapılması istenir.
Tedavide majör nöromotor bozukluğu olan çocuğun postürü düzeltilmeye çalışılmaz. Çünkü bir tarafın anormal postürünü düzeltmek, diğer tarafın anormal postürünün artmasına neden olur. Bunun yerine tedavi sırasında normal hareketlerin yapılması istenir.

SP duysal-motor bir problemdir. NDT’de amaç hareketleri öğretmek değil, normal hareket hissini öğretmeye çalışmaktır.

SP’li çocuk sadece anormal hareketi tecrübe ettiği için normal hareket paternini doğru olarak algılayamaz. Bu nedenle tedavi sırasında normal hareketi tekrar etmesi ve aileye de bu normal hareketleri evde alışkanlık haline getirmeye çalışması önerilir.
NDT programını uygulayan fizyoterapistin normal motor gelişimi çok iyi bilmesi tedavi programında kombinasyonlar yapabilmesi açısından gereklidir. Tedavide çocuğu uyarmak için bol miktarda oyuncak kullanılır. Oyuncak seçiminde çocuğun özel ilgileri ve ihtiyaçları belirlenmelidir. Bir çocuk için tek bir tedavi tekniğine bağlı kalmak doğru değildir. Çocuğa yaklaşırken çocuk hareketleri tolere edemiyorsa hareket modifiye edilmeli ya da tedavi programından çıkartılmalıdır. Tedavi programını çizerken çocuğu çok iyi değerlendirmek, neleri yapıp neleri yapamadığını bilmek, neden yapamadığını tespit ederek fiziksel, emosyonel, sosyal ve algılama ile ilgili problemlerini gözönünde bulundurmak önemlidir.


TERAPÖTİK HANDLİNG (Terapötik tutuş şekilleri) :


Terapötik tutuş şekillleri ve pozisyonlama NDT’de önemli bir yer tutar. Her bebek için spesifik olmakla beraber, bazı aktiviteler özellikle preterm riskli bebeklere uygulanmaktadır. Terapötik tutuş şekilllerinin amaçları:
1- Boyun ve gövdenin hiperekstansiyonunu azaltmak,
2- Omuz elevasyonunu azaltmak,
3- Skapular retraksiyonu azaltmak,
4- Uzanmayı sağlamak,
5-Alt ekstremite eksantsiyonunu azaltmak,
6-Orta hattı bulmak ve simetrik oryantasyonu sağlamaktır.

TERAPÖTİK POZİSYONLAMA
Amaç: Riskli bebeği
Fleksör paterne yerleştirmek

Orta hat oryantasyonunu sağlamak

Postür organizasyonunu geliştirmektir.

Duysal motor deneyimi arttırmak için çocuğun pozisyonu sık sık değiştirilir (Pozisyona tolerans göz önünde bulundurulmalıdır).

Yan yatış en çok tavsiye edilen pozisyondur. Bu pozisyonda istenmeyen ekstansör patern için yerçekimi elimine edilmiş olur. Böylelikle bebek orta hattı daha rahat bulur ve fleksör cevaplar daha rahat alınır. Bebeğin stabilizasyonu için havlulardan, battaniyelerden, kum torbalarından yararlanılabilir. Sağa ve sola yan yatış yapılmalıdır. Beslenmeden sonra gastrik boşalımı uyarmak için bebeğin sağ tarafa yatırılması önerilir.
Yan yatış poz: İstenmeyen ekstansör patern elimine edilmiş olur.
Orta hattı daha rahat bulur
Fleksör cevaplar daha rahat alınır.
Stabilizasyonu sağlamak için havlu, battaniye, rulolardan yararlanılabilir.
Fleksör cevap alabilmek için bebek yüzükoyun pozisyonda yatırılır. Bir battaniye ya da havlu, rulo yapılarak, pelvis ve karın altına yerleştirilip kalça ve diz fleksiyonu arttırılır. Bu pozisyon aynı zamanda kalçanın abduksiyonu ve aşırı eksternal rotasyonunu da engeller. Gövdenin her iki yanına da rulo konularak simetrik postür sağlanmış olur. Yüzükoyun pozisyonun kendine güvenme yetisi, uyuma ve uyanma dengesinin sağlanması için de en iyi pozisyon olduğu saptanmıştır
Yüzükoyun pozisyon: Fleksör cevap almak için tercih edilir
Kalça abd ve aşırı ekst rotasyonunu da engeller
Yanlara rulo desteği ile simetrik postür sağlanabilir
Yüzükoyun pozisyonun kendine güvenme yetisi, uyuma ve uyanma dengesinin sağlanması için de en iyi pozisyon olduğu saptanmıştır.

Medikal olarak sorunlu bebekler genellikle sırtüstü yatırılır. Bebek sırtüstü ekstansör postürdedir ve yerçekimine karşı koyamaz. Fleksör hareketleri çok ender olarak yapabilir. Bu durumda rulolar yanlara ve omuz altına yerleştirilerek üst ekstremite için antigravite paterni sağlanmaya çalışılır. Diğer bir rulo da kalça ve dizaltına konarak kalça ve diz fleksiyonu sağlanmış olur. Bu pozisyonda bebeğin hava yollarının açık olmasına dikkat edilmelidir

Sırtüstü pozisyon: Özellikle medikal sorunu olan bebekler bu pozisyonda yatmaları gerektiğinden yerçekimine karşı hareketleri kolaylaştırmak için omuzların altından rulolarla desteklenmelidir

Çocuğun dikleşme pozisyonunda durması uyanıklık durumunu arttırır. Özellikle de düşük doğum tartılı ve prematüre bebekler için anakucağında oturmak, dikleşmenin arttırılması için uygun olabilir. Ev içinde değişik modifikasyonlar yapmak için yardımcı aletlerden nasıl yararlanacağı aileye öğretilmelidir.

Evde tedavi için ailelere spesifik tedavi tekniklerinin öğretilmesi gerekmektedir. Bu spesifik teknikler iyi bir değerlendirme sonrasında ortaya çıkar. Nöromotor geriliği olan çocuklardaki gelişimsel seviye verilen ev çalışmaları ile arttırılabilir. Her durumda aileye verilen aktivitelerin nedeni açık bir şekilde anlatılmalıdır. Verilen hareketin hangi pozisyonu uyardığının, aktivitenin çocuğun nöromotor gelişimine ne gibi destek sağladığının ve zamanla çocuktan ne gibi cevap alınacağının bilinmesi gerekmektedir. Böylelikle aile olaya daha yaratıcı bir şekilde yaklaşabilir, aktiviteyi günlük yaşama adapte ederek çocuklarına en yararlı şekle getirebilir (Bobath ve Finnie 1970).

Tedavi süresi çocuğun fiziksel kondüsyonuna, yaşına, problemin ciddiyetine bağlı olarak ve çocuktan çocuğa değişiklik gösterir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

-Çocuğu hareket yapmak için uyandırma!
-Hareketlerin yumuşak ve yavaş olmasına özen göster!
-Gün içindeki pozisyonlamaların önemini vurgula!
-Bebeği yattığı yerden kucağa alırken yan çevirip alma tekniklerini öğret
-Kucakta taşıma metodlarını öğret
-Pozisyonlama ve egzersizleri günlük rutin içine almalarını, görev haline dönüştürmemeleri için gerekli uyarıları yap
-Tüm bunları öğretirken hareketlerin ne amaçla yapıldığını açıklamak ailenin tedavi programına daha bilinçli olarak katılmasını sağlar


Uzm Fzt Feride BİLİR - BOBATH TERAPİSTİ
İÜİTF Çocuk Sağlığı Enstitüsü Çocuk Nörolojisi BD

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Riskli Yenidoğanda (Term ve Prematüre Bebeklerde) Nörogelişimsel Yaklaşım" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Feride BİLİR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Feride BİLİR'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Fzt.Feride BİLİR
İstanbul
Fizyoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi6 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Fzt.Feride BİLİR'in Makaleleri
► Yenidoğanda Fizyolojik Bulgular Dr.Sibel KILIÇASLAN
► Riskli Gebelikler Dr.Sezgin SÖNMEZ
► Bobath Nörogelişimsel Tedavi Yöntemi Fzt.Erkan KARAKUŞOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Riskli Yenidoğanda (Term ve Prematüre Bebeklerde) Nörogelişimsel Yaklaşım' başlığıyla benzeşen toplam 62 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Fizyoterapinin Otizmde Yeri Haziran 2008
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


02:58
Top